Koronavirus bu – respirator virus, u Covid-19 kasalligini keltirib chiqaradi.

Viruslar aksirish yoki yo‘talish paytida havoga chiqariladigan juda mayda tupuk tomchilari orqali yuqadi. Bundan tashqari, koronavirusni qattiq yuza – masalan eshik tutqichi yuqtirishdan mumkin.

Isitma, lanjlik va quruq yo‘tal. Yana ba’zan burun bitishi, tumov, mushak og‘riqlari, tomoq og‘rig‘i va ich surishi.

Koronavirus alomatlarini sezgan fuqaro xonadonidan chiqmasdan tez tibbiy yordam yoki poliklinika shifokoriga murojaat qiladi. Bundan tashqari, Sog‘liqni saqlash vazirligining 1003 qisqa raqamiga qo‘ng‘iroq qilib, xabar berish kerak.

Yosh — koronavirus kasalligi keltirib chiqaradigan o‘limga ta’sir ko‘rsatuvchi asosiy omillardan biri. Bu virus ilk bora aniqlangan Xitoyda o‘tkazilgan tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki odam qanchalik keksa yoshda bo‘lsa, uning uchun koronavirus shunchalik xavfli bo‘ladi.

O‘zbekistonda karantin bo‘yicha amaldagi qonunchilik talablarini buzgan, o‘zida karantin alomatlarini sezsa-da, buni yashirgan, aksincha, ko‘cha-ko‘yda yurib, koronavirusni boshqalarga ham qasddan yuqtirgan shaxslar jinoiy javobgarlikka tortiladi.

Homilador ayollarning koronavirusga chalinish ehtimoli ko‘proq ekani yoki infektsiya asoratlariga ko‘proq moyil ekani haqida aniq tasdiqlangan ilmiy-tadqiqotlar xulosasi yo‘q.

Yo‘q, ishlatilgan niqoblarni qayta ishlatish yoki ishlatilgandan keyin dezinfektsiyalab, yana ishlatish mumkin emas.

Yo‘q, koronavirus uzoq masofalarga havo orqali tarqalmaydi. Bu virus asosan yo‘talgan yoki aksirgan paytda kasal odamning og‘zidan yoki burnidan sachragan tomchilar orqali yuqadi.

Yo‘q. Tuz va sirkali suv og‘iz shilliq qavati butunligining buzilishiga va oqibatda turli xil kasalliklarning og‘iz orqali yuqishiga olib keladi.

Koronavirus belgilari 14 kundan so‘ng paydo bo‘la boshlaydi.

Qo‘llarni sovunlab yuvish yoki dezinfektsiya qiluvchi vositalardan foydalanish, yuvilmagan qo‘llar bilan og‘iz, ko‘z, burun va yuzga tegmaslik, odamlar ko‘p to‘planadigan joylarda ehtiyot bo‘lish, aksirish yoki yo‘tal paytida og‘iz va burunni yopish, shamollash belgilari bo‘lgan odamlar bilan aloqa qilishdan saqlanish, uy va yovvoyi hayvonlardan uzoq turish.

Tibbiy niqoblar samara beradi. Faqat niqoblarning turiga qarab ulardan 20 daqiqadan 3 soatgacha foydalanish mumkin.

Yo‘q, tanaga spirt yoki xlorni purkamaslik kerak. Ular tanaga kirgan viruslarni yo‘q qila olmaydi.

Ta’til qachongacha davom etishi hozircha ma’lum emas. Bu haqda hukumat darajasidagi komissiya qaror qiladi. Ta’til degani tog‘ga chiqish, dam olish, Navro‘zni nishonlash degani emas. Bolalarimizni asrash kerak.

Ha. Aholi orasida vahima chiqarishga qaratilgan materiallarni tayyorlash yoki ularni tarqatish maqsadida saqlash 44 mln 600 ming so‘mdan 89 mln 200 ming so‘mgacha miqdorda jarima yoki 3 yilgacha axloq tuzatish ishlari yoxud 1 yildan 3 yilgacha ozodlikni cheklash yoki 3 yilgacha ozodlikdan mahrum qilish bilan jazolanadi.

Farzandi maktabgacha ta’lim muassasi tarbiyalanuvchi yoxud boshlang‘ich sinf o‘quvchisi bo‘lgan, ishlaydigan ona yoki otaga ish beruvchi va xodim o‘rtasidagi kelishuvga ko‘ra, foydalanilmagan yillik mehnat ta’tili (Mehnat kodeksi 133-modda) ta’tillar jadvalidan qat’iy nazar beriladi.

Yo‘q. Toshkent shahri bilan shaharlaro yo‘nalishlarda amalga oshirilayotgan barcha avia, temir yo‘l, avtomobil tashuvlari uzluksiz ravishda davom ettiriladi.

O‘zbekistonga qaytishni istagan vatandoshlarga kirishga ruxsat berilishi ma’lum qilindi. Mavzuga doir qo‘shimcha axborotlarni O‘zbekistonning Moskvadagi elchixonasi hamda Vladivostok, Ekaterinburg, Qozon, Novosibirsk, Rostov va Sankt-Peterburg shaharlaridagi Bosh konsulliklari huzurida tashkil etilgan tezkor shtablarga qo‘ng‘iroq qilib olish mumkin.

Qonunchilikka ko‘ra, karantinda bolaga qarash uchun ota-onasidan biriga yoki oilaning boshqa a’zosiga sanitariya-epidemiologiya nazorati markazi tomonidan karantin belgilangan, lekin 14 kalendar kunidan oshmagan muddatga mehnatga layoqatsizlik varaqasi beriladi.

Yo‘q. Oziq-ovqat sanoatida 12 mingdan ziyod korxona ishlab chiqarish bilan shug‘ullanadi. Bugungi kunda ushbu korxonalar o‘z rejimida ishlamoqda. Mamlakatda 98 foiz oziq-ovqat mahsulotlari mahalliylashtirilgan. Deyarli barcha xom ashyo yurtimizda etishtiriladi. Chetdan kakao va qahva donlari, tsitrus mevalar kabi mahsulotlar import qilinadi.

Mamlakatda oziq-ovqat zaxirasi etarli, vahimaga o‘rin yo‘q. Zaxira har doim bo‘lib kelgan. Ham moliyaviy tomondan, ham oziq-ovqat tomonidan. Shuning uchun bozorda shakar mahsuloti, go‘sht mahsuloti etishmayatimi, zaxiradan chiqariladi. Lekin etishmasligiga asosning o‘zi yo‘q.

Yo‘q. Narxlar sun’iy ravishda oshirilishiga yo‘l qo‘yilmaydi. Narxni sun’iy ravishda oshirgan tadbirkorlarga nisbatan chora ko‘riladi.

Yo‘q. Respublika bo‘yicha birorta bozor yopilmaydi. Hammasi qanday ish rejimida ishlayotgan bo‘lsa, shu ish rejimida davom ettiradi.

Yo‘q. Importdan keladigan mahsulotlarga hech qanday cheklov mavjud emas.

Ha. Viloyatlardagi har bitta shifoxonada dezinfektsiya, individual himoya vositalari va dori-darmonlar zaxirasi yaratilgan hamda yuqori malakaga ega mutaxassislar mavjud.

O‘zbekistonda koronavirus infektsiyasi tarqalishining oldini olish maqsadida Vazirlar Mahkamasi mamlakatdagi diniy idoralarga diniy marosimlarni o‘tkazishni vaqtincha cheklash bo‘yicha murojaat bilan chiqqan. Masjidlarda jamoat va juma namozlari o‘qilmaydi. Boshqa diniy konfessiyalar ham umumibodatlarni to‘xtatib turadilar.

23 martdan boshlab, tuy-xashamlar, oilaviy tantanalar, ma'raka singari ommaviy tadbirlar o'tkazilishi bekor qilinadi. Ushbu marosimlarni zarur bo'lgan taqdirdagina ixcham holda, yaqinldari bilan birga 10-15 kishi ishtirokida o'tkazish tavsiya etiladi.

Tarixda ilk marta qit’a birinchiligi o‘tkazilishi muddati ko‘chirildi. UEFA 2020 yilgi Evropa chempionatini 2021 yilda o‘tkazishga qaror qildi. Musobaqa kelasi yil 11 iyundan 11 iyulgacha bo‘lib o‘tadi.

Ha. 17 martdan boshlab barcha davlat muzeylari, ko‘zi ojizlar kutubxonalari aholi tashrifi uchun yopiladi.

Koronavirus infektsiyasining tarqalib ketishini oldini olish bo‘yicha karantin tadbirlari doirasida oliy ta’lim muassasalarining 50 foiz o‘qituvchilari ta’tilga chiqariladi.

Ha. 16 martdan boshlab O‘zbekiston parlamenti quyi palatasida ham karantin qoidalari amal qila boshladi. Hukumat belgilagan chora-tadbirlardan kelib chiqib, palata qo‘mitalarining majlislari, fraktsiyalar yig‘ilishlari, yalpi majlislar o‘tkazilishi to‘xtatildi.

Yangi koronavirus infektsiyasini tashxislash molekulyar-genetik usullar - PSR (PZR – polimeraz zanjir reaktsiyasi) orqali amalga oshiriladi. Tadqiq uchun burun va tomoqdan namuna olinadi, shuningdek, vrach ko‘rsatmasiga qarab, boshqa tahlillar o‘tkaziladi.

Yo‘q. 20 mart holatiga O‘zbekistonda koronavirusdan o‘lim holati qayd etilmadi. Bu bo‘yicha tarqatilgan xabarlar yolg‘on.

Koronavirus profilaktikasida atir sovundan ko‘ra kirsovun samaraliroq.

Sarimsoq piyozni iste’mol qilish mumkin. Lekin bir jihatga e’tibor berish kerak. Sarimsoq piyoz bir vaqtning o‘zida ham antibakterial, ham antivirus preparat emas. Shunday ekan sarimsoq piyozni boshqa ko‘katlar bilan aralashtirgan holda iste’mol qilish mumkin. “Bir kunda 5 bosh sarimsoqpiyoz esang, kasal bo‘lmaysan”, degan gaplar tibbiy asoslanmagan.