ASFORMIN

1. Buyraklar faoliyati buzilgan yoki buyrak kasalliklari bo'lgan (zardobdagi kreatinin miqdori >1,4 mg/dl) bemorlar.
2. Yurak yetishmovchiligi yuzasidan davolanayotgan bemorlar.
3. Metforminga yuqori sezuvchanligi bo'lgan bemorlar.
4. O'tkir va surunkali metabolik atsidozlar (diabetik ketoatsidoz, diabetik prekoma).

Metformin biguanidlar guruhiga mansub preparat bo'lib, 2-tur diabetida plazmadagi glyukozaning bazal va ovqat qabul qilinganidan keyingi darajasini pasaytirib, glyukozaga tolerantlikni yaxshilaydi. Ta'sir mexanizmi boshqa peroral gipoglikemik preparatlardan farq qiladi.
Metforminning ta'siri asosan uch yo'l orqali namoyon bo'ladi:
1. Jigarda glyukoneogenezani tormozlab, glyukozaning miqdorini pasaytiradi.
2. Glyukozaning periferik utilizatsiyasini kuchaytirib, insulinga sezgirlikni oshiradi.
3. Me'da-ichak yo'llari (MIY) dan glyukozani so'rilishini kamaytiradi.
Metformin insulinning sintezini oshirmaydi va shuning uchun sulьfonilmochevina preparatlaridan farqli ravishda ham 2-tur diabeti bo'lgan bemorlarda, ham sog'lom odamlarda gipoglikemiya va giperinsulinemiyaga olib kelmaydi. Metformin bilan davolanish vaqtida, och qoringa insulin darajasi va insulinga bo'lgan javob kamayganida, insulinning sekretsiyasi o'zgarmaydi.

So'rilishi va biokiraolishligi: 850 mg metformin og'iz orqali qabul qilinganidan so'ng biokiraolishligi 50-60% ni tashkil qiladi. Metforminni 850 mg dan 2250 mg gacha dozada qo'llash bo'yicha o'tkazilgan tadqiqotlarda biokiraolishlik dozaga bog'liq emasligi aniqlandi. Buning sababi nafaqat metforminni chiqarilishi, balki uni to'liq so'rilmasligidir. Ovqat qabul qilish metforminni so'rilishini kechiktiradi yoki kamaytiradi. 850 mg metforminning farmakokinetikasini parametrlari: ovqat vaqtida qabul qilish och qoringa qabul qilish bilan qiyoslanganda, plazmadagi maksimal kontsentratsiyasi (Cmax) 40% ga kam, egri chiziq ostidagi maydoni (AUC) 25% ga past va plazmadagi maksimal kontsentratsiyasi (Tmax) ga erishish vaqti 35 minutga uzoqroq bo'lgan. Bu farqlarning klinik ahamiyati o'rganilmagan.
Taqsimlanishi: Metformin plazma oqsillari bilan ahamiyatsiz bog'lanadi. Metformin standart dozalarda qabul qilinganida, qonda muvozanatli kontsentratsiyasiga 24-48 soatda erishiladi.
Metabolizmi va chiqarilishi: Metformin buyraklar orqali o'zgarmagan holda chiqariladi, jigarda metabolizmiga uchramaydi va o't yo'llari orqali chiqarilmaydi. Metforminning buyrak klirensi kreatinin klirensidan taxminan 3,5 marta yuqori. Bu preparatni asosan naychalar sekretsiyasi yo'li orqali chiqarilishi bilan bog'liq. Peroral qabul qilinganidan so'ng metforminning taxminan 90% buyraklar orqali 24 soat davomida chiqariladi. Metforminning yarim chiqarilish davri taxminan 6,2 soatni tashkil qiladi.

10-16 yoshli diabetning 2-turi bo'lgan pediatrik patsiyentlarda metforminni qo'llash samaradorligi va xavfsizligi isbotlangan. Bu yoshdagi bolalar uchun tavsiya etilgan maksimal sutkalik doza 2000 mg ni tashkil qiladi.

Homiladorlik (V toifasi)
Oxirgi tadqiqotlar homiladorlik davrida qondagi glyukozaning darajasini buzilishi homilada tug'ma nuqsonlarning xavfini oshirishini ko'rsatadi. Ko'pchilik mutaxassislar homiladorlikda insulinni ishlatishni tavsiya qiladilar.
Metforminni homiladorlik vaqtida faqat o'ta zarur hollardagina qo'llash kerak.
Laktatsiya
Metforminni ko'krak sutiga chiqarilishi bo'yicha ma'lumotning yo'qligi sababli, preparat laktatsiya davrida qo'llanmaydi.

Kattalarda qo'llanishi:
Monoterapiya sifatida va boshqa peroral gipoglikemik vositalar bilan majmuada
Standart boshlang'ich doza – 500 mg kuniga 2-3 marta yoki 850 mg ovqatlanish vaqtida yoki undan keyin.
Qondagi glyukozaning ko'rsatkichlari tiklanganidan keyin 10-15 kun o'tgach doza to'g'rilanadi.
Dozani biroz oshirish gastrointestinal tolerantlikni rivojlanishiga olib kelishi mumkin. Metforminning tavsiya qilinadigan sutkalik dozasi 3 g ni tashkil qiladi.
Boshqa peroral gipoglikemik preparatlardan metforminga o'tishda, bu preparatlarni qabul qilishni to'xtatish va metforminni yuqorida ko'rsatilgan dozalarda qabul qilishni boshlash kerak.
Insulin bilan qo'llash
Qondagi glyukozaning darajasini nazoratini yaxshilash maqsadida metformin va insulinni birga qo'llash mumkin. Standart boshlang'ich dozani kuniga 2-3 marta qabul qilishda insulinning dozasi qondagi glyukozaning darajasiga muvofiq to'g'rilanadi.
Keksa patsiyentlarda qo'llash:
Keksa patsiyentlarda buyraklar faoliyatini susayishi mumkinligi tufayli, buyraklar faoliyati tekshirilganidan keyin metforminning dozasini boshqarish kerak.
Bolalar va o'smirlarda qo'llash:
Monoterapiya sifatida va insulin bilan qo'llash
Asformin® tabletkalarini 10 yoshdan oshgan bolalar va o'smirlarda qo'llash mumkin.
Standart boshlang'ich doza – 500 mg kuniga 1 marta yoki 850 mg ovqatlanish vaqtida yoki undan keyin.
Qondagi glyukozaning ko'rsatkichlari tiklanganidan keyin 10-15 kun o'tgach doza to'g'rilanadi.
Dozani biroz oshishi gastrointestinal tolerantlikning rivojlanishiga olib kelishi mumkin. Metforminning 2 yoki 3 marta qabul qilishga buyuriladigan tavsiya qilinadigan maksimal sutkalik dozasi 2 g ni tashkil qiladi.

Metforminning juda yuqori dozalari qabul qilinganida ham ahamiyatli gipoglikemiya kuzatilmaydi. Shunga qaramasdan, doza oshirib yuborilganida laktoatsidoz paydo bo'lishi mumkin. Metformin bilan intoksikatsiya holida gemodializ tavsiya qilinadi.

Laktoatsidoz: Metforminni to'planishi bilan bog'liq kam uchraydigan, ammo xavfli metabolik asorat - laktoatsidoz paydo bo'lishi mumkin. Laktoatsidoz diabeti va o'tkir buyrak yetishmovchiligi bo'lgan patsiyentlarda aniqlanadi. Laktoatsidoz hollarini diabetni, shuningdek laktoatsidoz bilan birga kechuvchi holatlar xavfini oshiruvchi, uzoq davom etgan ochlik, alkogolni haddan tashqari ko'p iste'mol qilish, jigar yetishmovchiligi va gipoksiya ustidan nazoratni kuchaytirish bilan kamaytirish mumkin.
Buyraklar faoliyatini nazorat qilish: Metformin buyraklar orqali chiqariladi. Shuning uchun metforminni to'planishi va laktoatsidozni rivojlanish xavfi, buyraklar faoliyatini buzilish darajasiga qarab oshadi. Shuning uchun zardobdagi kreatinin darajasi yoshiga mos keluvchi me'yordan yuqori bo'lgan bemorlarga metformin buyurilmaydi.
Keksa yoshli patsiyentlarga metformin ehtiyotkorlik bilan buyuriladi va minimal terapevtik doza tanlanadi. 80 yoshdan oshgan keksa patsiyentlarda buyraklar faoliyati nazorat qilinadi va preparatning maksimal dozasi buyurilmaydi. Vena ichiga yuborilgan kontrast modda buyraklar faoliyatini buzilishiga sabab bo'lishi mumkinligi tufayli, radiologik tadqiqot o'tkazilayotgan bemorlarga, tekshiruv vaqtida (48 soat oldin) metformin qabul qilish to'xtatiladi va tugaganidan so'ng va buyraklar faoliyatini nazorati ostida uni yana davom ettiriladi.
Gipoksiya: Gipoksiya, kardiovaskulyar shok, o'tkir yurak yetishmovchiligi, o'tkir miokard infarkti laktoatsidoz bilan kechishi mumkinligi va prerenal azotemiyaga sabab bo'lishi tufayli, metforminni qabul qilish to'xtatiladi.
Jarrohlikda qo'llanishi: Qandaydir jarrohlik operatsiyasini o'tkazishdan oldin (bemor kontsentratsiyalangan va suyuq ovqatni qabul qilaoladigan operatsiyalardan tashqari) metforminni qabul qilish vaqtinchalik to'xtatiladi va operatsiyadan so'ng bemor buyraklar faoliyatini nazorat qilib, yana davom ettiriladi.
Alkogolni qabul qilish: Alkogolь metforminning sut kislotasi metabolizmiga ta'sirini potentsiyalaydi. Shuning uchun bemorlar haddan tashqari ko'p alkogolь qabul qilishning salbiy ta'siri to'g'risida ogohlantirilgan bo'lishlari lozim.
Jigar faoliyatini buzilishi: Jigar faoliyatini buzilishi laktoatsidoz bilan kechishini nazarda tutib, metformin laborator va klinik tadqiqotlar tomonidan tasdiqlangan jigar kasalliklari bo'lgan bemorlarda ehtiyotkorlik bilan buyurilishi lozim.
Gipoglikemiya: Normal kaloriyali ovqat bilan qabul qilinayotgan metformin gipoglikemiyaga olib kelmaydi, lekin kaloriya yetishmovchiligida gipoglikemiya paydo bo'lishi mumkin.
Glyukoza miqdorini boshqarilishini buzilishi: Holati qandaydir diabetik tartibga rioya qilib barqarorlashtirilgan diabeti bo'lgan bemorlarda yuqori harorat, jarohatlar, infektsiyalar yoki jarrohlik operatsiyalari glyukozani nazorat qilinishini buzilishiga olib kelishi mumkin. Bunday hollarda metformin qabul qilishni bekor qilish va insulinni buyurish lozim.

Furosemid: Furosemid metforminning buyrak klirensiga biroz ta'sir qilib, qon va plazmadagi Cmax ko'rsatkichlarini 22% ga, qondagi AUC ni 15% ga oshiradi.
Furosemid bilan bir vaqtda qabul qilinganida metformin uning buyrak klirensiga ta'sir qilmaydi, Smax ko'rsatkichlari 31% ga, AUC ko'rsatkichlari 12% ga kamayadi, yarim parchalanish davri 32% ga kamayadi.
Nifedipin: Sog'lom ko'ngillilarda o'tkazilgan tadqiqotlar, nifedipinning bir martalik dozasi metforminning plazmadagi Smax ko'rsatkichini 20% ga, AUC ko'rsatkichini esa 9% ga oshirishini ko'rsatgan. Metforminning Tmax va yarim parchalanish davri o'zgarmagan. Nifedipin metforminning so'rilishini oshiradi. Metforminning nifedipinga ta'siri minimal.
Kationli preparatlar: Buyrak naychalari sekretsiyasi bilan chiqariladigan kationli preparatlar (digoksin, morfin, prokainamid, xinidin, ranitidan, triamteren, trimetoprim, vankomitsin va boshq.) metformin bilan nazariy jihatdan potentsial o'zaro ta'sirga ega. Shunday o'zaro ta'siri simetidin va metformin ichga qabul qilinganida ham kuzatiladi. Metforminning qon va plazmadagi Smax 60% ga, qon va plazmaning AUC ko'rsatkichlri esa, 40% ga oshdi. Metformin simetidinning farmakokinetikasiga ta'sir qilmaydi. Bunday turdagi o'zaro ta'sirning nazariy mumkinligiga qaramasdan, kationli preparatlarni qabul qilayotgan patsiyentlarda buni hisobga olish kerak.
Boshqalar: Ishlatilganida giperglikemiya bo'lishi mumkin bo'lgan ayrim preparatlar ham, glikemiyaning ustidan nazoratni yo'qolishiga sabab bo'lishlari mumkin. Bu tiazidli va boshqa diuretiklar, kortikosteroidlar, fenotiazinlar, tiroid preparatlar, estrogenlar, oral kontratseptivlar, fenitoin, nikotin kislotasi, simpatomimetiklar, kalьtsiy kanallarining blokatorlari va izoniaziddir. Bu preparatlar metformin bilan birga buyurilganida giperglikemiya xavfini oshishi mumkinligi tufayli, bemorlar sinchkov kuzatuv ostida bo'lishlari lozim. Bu preparatlarni qabul qilish to'xtatilganida gipoglikemiyaning xavfini paydo bo'lishi tufayli, metformin qabul qilayotgan bemorlar sinchkov kuzatuv ostida bo'lishlari kerak.
Etanol: Laktoatsidoz hollarini oshirishi va gipoglikemiya rivojlanishini sababchisi bo'lishi mumkin.
O'simlik vositalari: Xrom, sarimsoqpiyoz, aloe va achchiq qovun bilan bir vaqtda ishlatilganida gipoglikemiyani rivojlanish xavfi oshishi mumkin.
Ovqat: Preparatni so'rilishini kechiktirishi mumkin. Vitamin V12 va/yoki folat kislotasini so'rilishini kamaytirishi mumkin.
Metforminni plazma oqsillari bilan ahamiyatsiz bog'lanishi tufayli, u plazma oqsillari bilan mustahkam bog'landigan preparatlar (salitsilatlar, sulьfonilamidlar, xloramfenikol va probenitsid) bilan kuchsiz o'zaro ta'sirga kirishadi.

Har bir qobiq bilan qoplangan tabletka saqlaydi:
Faol modda: metformin gidroxloridi 850 mg
Yordamchi moddalar: polivinilpirrolidon (PVP K 30), mikrokristallik sellyuloza (AVICEL PH 102), magniy stearati, etil spirti, oq Opadry Y-1 7000, titan dioksidi.

peroral gipoglikemik vosita (biguanidlar guruhi).

MIY tomonidan: Ko'ngil aynishi, qusish, ich ketishi, qorin sohasida og'riqlar, vaznni yo'qotilishi (>10%), og'izda metall ta'mi (>3%) kuzatilishi mumkin. Bu reaktsiyalar davolashning boshida kuzatiladi va o'tkinchi xarakterga ega. Gastrointestinal bu nojo'ya reaktsiyalarni kamaytirish uchun metforminni 2 yoki 3 qabulga bo'lib, ovqat vaqtida yoki undan so'ng qabul qilish tavsiya etiladi. Dozani asta-sekin oshirilishi gastrointestinal tolerantlikka olib kelishi mumkin.
Yurak-tomir tizimi tomonidan: Ko'krakda diskomfort, qizish hissi, taxikardiya.
Teri tomonidan: Ba'zida o'ta yuqori sezuvchan shaxslarda kuchsiz eritema bo'lishi mumkin.
Nojo'ya ta'sirlari ancha kam kuzatiladi (<1,01%).
Markaziy nerv tizimi tomonidan: Kam hollarda – bosh og'rig'i, bezovtalik; parishonxotirlik, charchoqlik.
Qon tomonidan: metformin uzoq vaqt qo'llanganida V12 vitaminining so'rilishini buzilishi va odatda klinik ahamiyatsiz bo'lgan (<0,01%) zardobni kamayishi kuzatiladi.
Endokrin tizimi va moddalar almashinuvi tomonidan: Metformin bilan davolash davrida alohida hollarda laktoatsidoz kuzatiladi, u jiddiy oqibatlarga ega bo'lishi mumkin. Kardiovaskulyar kollaps, nafas yetishmovchiligi, o'tkir miokard infarkti, o'tkir dimlama yurak yetishmovchiligi va septitsemiya kabi klinik holatlar rivojlangan holda, ularda gipoglikemiya bo'lishi mumkin, preparatni qabul qilishni to'xtatish kerak.
Nafas tizimi tomonidan: Dispnoe, yuqori nafas yo'llarining infektsiyalari.
Nerv-mushak reaktsiyalari: Mialgiya.
Noxush samaralari paydo bo'lganida shifokorga murojaat qiling.

2-tur qandli diabet bo'lgan bemorlarda glikemiyaning nazoratini yaxshilash uchun monodavolash sifatida ham, jismoniy mashqlar va parhez bilan davolashga qo'shimcha sifatida ham qo'llanadi. Metforminni 10 yoshdan oshgan bolalarda qo'llash mumkin.
Metformin kattalarda (17 yoshdan katta) sulьfonilmochevina preparatlari yoki insulin bilan majmuada glikemiyaning nazoratini yaxshilash uchun qo'llanishi mumkin.