Oktreotid – sintetik oktapeptid bo'lib, tabiiy gormon somatostatinning hosilasi hisoblanadi va unga o'xshash farmakologik samaralarga ega, biroq anchagina katta ta'sir davomiyligiga ega. Preparat o'sish gormoni, shuningdek gastro-entero-pankreatik endokrin tizimida ishlab chiqariladigan peptidlar va serotoninni sekresiyasini patologik oshishini susaytiradi.
Oktreotid sog'lom odamlarda quyidagilarni susaytiradi:
•o'sish gormonini, arginin, jismoniy harakatlar va insulin gipoglikemiyasi bilan chaqirilgan sekresiyasi;
•insulin, glyukagon, gastrin va gastro-entero-pankreatik endokrin tizimining boshqa peptidlarini, ovqat qabul qilish bilan bog'liq bo'lgan sekresiyasi, shuningdek insulin va glyukagonni arginin bilan stimullanadigan sekresiyasi;
•tireotropinni, tireoliberin bilan bog'liq bo'lgan sekresiyasini susaytiradi.
Somatostatindan farqli ravishda, Oktreotid o'sish gormonining sekresiyasini insulinga nisbatan ko'proq susaytiradi. Oktreotidni yuborish, gormonlarning (ya'ni akromegaliyasi bo'lgan bemorlarda o'sish gormoni) rikoshet gipersekresiyasi bilan birga kechmaydi.
Akromegaliyasi bo'lgan bemorlarda Oktreotid qon plazmasida o'sish gormoni va insulinga o'xshash o'sish omili 1 (IO'O-1) ning kontsentrasiyasini pasaytiradi. 90% bemorlarda o'sish gormonini 50% ga va undan ko'p foizga susayishi kuzatiladi; qon plazmada o'sish gormonining miqdorini 5 ng/ml dan kam darajaga pasayishi bemorlarning taxminan yarmida erishiladi.
Me'da-ichak yo'llarining va me'da osti bezining funktsional endokrin o'smalari bo'lgan bemorlarda Oktreotid o'zining turli xil endokrin samaralari tufayli kasallikning qator klinik belgilariga ta'sir qiladi.
Karsinoid o'smalarda Oktreotid preparatini qo'llash qizib ketish hissi va diareya kabi simptomlarning yaqqollik darajasini kamayishiga olib kelish mumkin, u ko'pchilik hollarda plazmada serotoninning kontsentrasiyasini va 5-gidroksiindolsirka kislotasini siydik bilan ekskresiyasini pasayishi bilan kechadi.
Vazofaol intestinal peptid (VIP) ning juda ko'p ishlab chiqarilishi bilan xarakterlanadigan o'smalarda Oktreotid preparatini qo'llash ko'pchilik bemorlarda, ushbu holat uchun xos bo'lgan og'ir darajadagi sekretor diareyani kamayishiga olib keladi, bu o'z navbatida bemorning hayot tarzini yaxshilanishiga sabab bo'ladi.
Glyukagonomalarda Oktreotid preparatini qo'llash ko'p hollarda ushbu holat uchun xos bo'lgan nekrozga uchragan ko'chib yuruvchi toshmalarni sezilarli darajada kamayishiga olib keladi.
Gastrinomalarda/Zollinger-Ellison sindromida monoterapiya sifatida yoki proton nasosining ingibitorlari yoki N2-reseptorlarining blokatorlari bilan majmuada qo'llangan Oktreotid, me'dada xlorid kislotasi ishlab chiqarilishini kamaytirishi va klinik, jumladan diareyaga nisbatan yaxshilanishga olib kelishi mumkin.
Insulinomalari bo'lgan bemorlarda Oktreotid qonda immunoreaktiv insulinning darajasini kamaytiradi. Biroq, ushbu samara qisqa muddatli – taxminan 2 soat bo'lishi mumkin).
O'sish gormonining rilizing-omilini juda ko'p ishlab chiqaradigan o'smalari (somatoliberinomalar) bo'lgan bemorlarda Oktreotid akromegaliya simptomlarining yaqqollik darajasini kamaytiradi.
Orttirilgan immuntanqislik sindromi (SPID) bilan xastalangan bemorlardagi refrakter diareyada Oktreotid preparatini qo'llash, mikroblarga va/yoki diareyaga qarshi vositalar yordamida adekvat davolashda nazorat qilinmaydigan, diareya bilan xastalangan bemorlarning taxminan 1/3 qismida ich kelishini to'liq yoki qisman normallashishiga olib keladi.
Me'da osti bezida operasiya o'tkazilayotgan bemorlarda Oktreotid preparatini operasiya vaqtida va undan keyin qo'llash, operasiyadan keyingi asoratlar (masalan, pankreatik oqma yaralar, abssesslar, sepsis, operasiyadan keyingi o'tkir pankreatit) ning yuzaga kelish chastotasini pasaytiradi.
Jigar tsirrozi bo'lgan bemorlarda qizilo'ngach va me'daning varikoz kengaygan venalaridan qon ketishida Oktreotid preparatini o'ziga xos davolash (masalan, sklerozga olib keladigan davolash) bilan majmuada qo'llash, qon ketishi va erta qayta qon ketishini yanada samarali to'xtashiga, transfuziyalar hajmini kamayishiga va 5 kun davomida davolanganda ahvolini yaxshilanishiga olib keladi.
При кровотечении из варикозно расширенных вен пищевода и желудка у больных циррозом печени применение препарата октреотид в комбинации со специфическим лечением (например, склерозирующей терапией) приводило к более эффективной остановке кровотечения и раннего повторного кровотечения, уменьшению объема трансфузий и улучшению 5-дневного выживания.