YO‘RIQNOMA-ILOVA: PASIENT UCHUN MA‘LUMOT
NOREPAYN 1 mg/ml
infuziya uchun eritma tayyorlash uchun konsentrat
Norepinefrin
Preparatni qo‘llashni boshlash oldidan yo‘riqnomani diqqat bilan o‘qib chiqing, chunki u muhim ma‘lumot saqlaydi.
Yo‘riqnomaning mazmuni
Norepayn – shifokorlar tomonidan stasionar sharoitida ishlatiladigan preparatdir.
1 ml Norepayn 1 mg norepinefrin saqlaydi. U eritma ko‘rinishida chiqariladi va faqat suyultirilganidan keyingina vena ichiga yuborish uchun mo‘ljallangan.
Norepayn – qon tomirlarini toraytiruvchi va yurak ishini kuchaytiruvchi preparatdir.
Norepayn tez yordam vositasi sifatida:
Norepaynni quyidagi holatlarda ishlatish mumkin emas
Norepinefringa yoki ushbu preparatning har qanday boshqa komponentiga (6-bo‘limda keltirilgan) allergiya bo‘lgan hollarda ishlatish mumkin emas.
Ogohlantirishlar va ehtiyotkorlik choralari
Quyidagilarda Norepaynni qo‘llashdan oldin shifokor yoki farmasevt bilan maslahatlashing:
Agar Siz in‘eksiya qilingan joyda achishish yoki og‘riq sezsangiz, zudlik bilan shifokorga xabar bering, chunki bu ekstravazasiya (eritmani qon tomirlaridan to‘qimalarga o‘tishini) belgisi bo‘lishi mumkin (4-bo‘limga qarang).
Boshqa preparatlar va Norepayn
Agar Siz har qanday boshqa preparatlarni ishlatayotgan, yaqinda ishlatgan bo‘lsangiz yoki ishlatishingiz mumkin bo‘lsa, shifokorga xabar bering.
Anesteziya uchun ishlatiladigan vositalar (xloroform, siklopropan, galotan) ning xatto juda oz miqdorini ishlatish Norepaynni ishlatish uchun qarshi ko‘rsatma bo‘lib xizmat qiladi, chunki ushbu preparat yurak mushagining qo‘zg‘aluvchanligini oshirishi hamda yurakni tez va nomuntazam qisqarishlarini chaqirishi mumkin (2-bo‘limga qarang).
Norepayn quyidagi preparatlar ishlatilganida ehtiyotkorlik bilan yuborilishi lozim:
Quyidagi dori vositalari: fentolamin mezilati va propranolol norepinefrinning samarasini o‘zgartirishi mumkin.
Homiladorlik, emizish va fertillik
Homiladorlik
Norepayn homiladorlik vaqtida faqat o‘ta zarur bo‘lgan hollardagina ishlatilishi lozim. Bu, norepinefrinni o‘ta zarur hollarda, homilador ayollarni reanimasiyasida, agar ona uchun klinik afzalliklar homila uchun potensial xavfdan ustun bo‘lgan hollarda ishlatgan afzalligini anglatadi.
Emizish davri
Norepaynni ko‘krak sutiga o‘tish-o‘tmasligi noma‘lum. Yangi tug‘ilgan chaqaloqlar/go‘daklar uchun xavf inkor etilishi mumkin emas. Norepayn bilan davolash vaqtida emizish to‘xtatilishi lozim.
Fertillik
Yetarli ma‘lumotlar yo‘q.
Norepayn yordamchi ingredient sifatida natriy metabisulfitini saqlaydi, u kam hollarda, ayniqsa sulfitlarga sezuvchan bo‘lgan pasientlarda jiddiy allergik reaksiyalar va bronxospazm chaqirishi mumkin (2-bo‘limga qarang).
Dori preparati 1 ml da 1 mmol (23 mg) dan kamroq natriy saqlaydi, ya‘ni deyarli natriy saqlamaydi.
Norepayn yuborilishidan oldin infuziya uchun 5% li glyukoza eritmasida suyultirilishi lozim.
Norepayn bitta katta venaga, yaxshisi bilak venasiga yuboriladi.
Norepaynning dozasini pasientning har bir holatiga qarab, shifokor tanlaydi.
Agar Norepaynning katta dozasi yuborilgan bo‘lsa
Norepinefrinning dozasini oshirib yuborilishi quyidagi belgilarni chaqirishi mumkin:
Norepaynni qo‘llash to‘xtatilganidan keyin davolashni oxirida gipotoniya simptomlari paydo bo‘lishi mumkin.
Barcha dori vositalari kabi, bu preparat ham, garchi ular barcha pasientlarda namoyon bo‘lmasa-da, nojo‘ya samaralarni chaqirishi mumkin.
Nojo‘ya samaralar tez-tezligi quyidagicha belgilanadi:
Hayot uchun potensial xavfli nohush nojo‘ya samaralar:
Norepayn bilan davolash vaqtida quyidagi nojo‘ya ta‘sirlar kuzatilishi mumkin:
Juda keng tarqalgan nojo‘ya samaralar:
Keng tarqalgan nojo‘ya samaralar:
G‘ayri oddiy nojo‘ya samaralar:
Noma‘lum nojo‘ya samaralar:
Doza oshirib yuborilganda yoki o‘ta sezuvchan pasientlarda odatdagi dozalar qo‘llanganda quyidagi nohush samaralar ko‘proq paydo bo‘ladi:
Qon bosimini bir maromda ushlab turish uchun norepinefrinni uzluksiz yuborish, qon hajmini o‘rni qoplanmagan hollarda quyidagi belshilar yuz berishi mumkin:
Norepinefrinni ekstravazasiyasi (eritmani qon tomirlaridan to‘qimalarga o‘tishi) eritmani quyish joyida nekrozga olib keladi. Preparatni uzoq muddat quyish natijasida qo‘l-oyoqlar gangrenasi yuz berishi mumkin. Yuborish joyidagi reaksiyalar issiq kompresslar yordamida va yuborish sohasini fentolamin bilan ishlov berish bilan kamaytirish mumkin (2-bo‘limga qarang).
Norepinefrin kabi har qanday kuchli vazopressor preparatni uzoq muddat davomida yuborish qon hajmini kamayishiga olib kelishi mumkin, bu holat tegishli suvli eritmalarni uzluksiz quyish va elektrolitlar bilan o‘rinbosar davolash yordamida tuzatilishi lozim. Agar qon hajmi muvofiqlashtirilmasa, norepinefrinni yuborish to‘xtatilganidan keyin gipotoniya yuz berishi mumkin yoki qon bosimi qon hajmi pasayishi sharoitida og‘ir periferik va visseral vazokonstriksiya xavfi bilan tutib turiladi.
Nojo‘ya samaralar bo‘yicha hisobotlar
Agar sizda qandaydir nojo‘ya samaralar namoyon bo‘lsa, shifokorga xabar bering. Bu ushbu yo‘riqnomada keltirilmagan har qanday nojo‘ya samaralarni o‘z ichiga oladi. Siz shuningdek nojo‘ya samaralar to‘g‘risida quyidagi manzillarga xabar berishingiz mumkin:
Bolalar ololmaydigan joyda saqlansin.
Norepayn ampulalari o‘ramida ko‘rsatilgan yaroqlilik muddati o‘tgunicha sovutgichda 2 dan 8°C gacha haroratda, yorug‘likdan himoyalangan joyda saqlanishi lozim.
Infuzion yuborish uchun mo‘ljallangan va “Ishlatish, yuborish va utilizasiyasi bo‘yicha yo‘riqnoma” ga (faqat tibbiyot xodimlari uchun mo‘ljallangan bo‘lim) muvofiq tayyorlangan suyultirilgan eritmalar 5% li glyukozaning 0,9% li natriy xloridi eritmasi bilan yoki usiz (aralashma 50/50 h/n) eritmalarida atrof-muhit haroratida (15-25°C) 24 soat davomida barqror bo‘lib qoladi. Quti va ampulalardagi “EXP” yozuvidan keyin keltirilgan yaroqlilik muddati sanasidan keyin bu preparatni ishlatmang. Yaroqlilik muddatini tugashi ko‘rsatilgan oyning oxirgi kuniga to‘g‘ri keladi.
Dorilarni oqar suvlarga yoki uy chiqindilariga tashlab yubormang. Shifokordan endi ishlatilmaydigan dorilarni qanday tashlab yuborishni so‘rang. Bu choralar atrof-muhitni muhofaza qilishga yordam beradi.
Norepayn tarkibida nimalar saqlanadi
Norepayn – bu infuziya uchun eritma tayyorlash uchun konsentratdir (Steril konsentrat).
O‘rami: 4 ml eritma saqlovchi 5 ml li I tipidagi ampula
Ampulalar bir ampulani saqlovchi plastik blisterlarga joylangan bo‘lishi mumkin.
Quti 5, 10, 20, 50 yoki 100 ampula saqlaydi.
Norepayn – steril, tiniq, rangsiz yoki sarg‘ish, ko‘rinarli zarrachalarni saqlamaydigan, infuziya uchun suvli eritmadir.
Preparat shifokor resepti bo‘yicha sotiladi.
Quyidagi ma‘lumotlar faqat tibbiyot xodimlariga mo‘ljallangan:
Ishlatish, yuborish va utilizasiyasi bo‘yicha yo‘riqnoma:
Qon bosimini tiklash choralari
O‘tkir gipotenziv holatlarda:
Qon hajmini pasayishi, har qanday vazopressor preparat yuborilishidan oldin, iloji boricha to‘liqroq tuzatilishi lozim. Norepinefrinni qon hajmi tiklanayotgan vaqtda xam yuborish mumkin.
Eritish:
Norepaynning bir ampulasini infuziya uchun 5% li glyukoza eritmasi yoki 5% li glyukoza va 0,9% li natriy xloridi saqlagan infuziya uchun eritmaning 1000 ml ga qo‘shiladi.
Past tuzli parhezga amal qilayotgan pasientlar uchun faqat infuziya uchun 5% li glyukoza eritmasi ishlatilishi lozim.
Odatdagi dozalash:
4 ml hajmga ega ampulani (4 mg norepinefrin asosini) infuziya uchun 5% li glyukoza eritmasining 1000 ml ga qo‘shing. Bu eritmaning har bir ml 4 mikrogramm norepinefrin asosini saqlaydi.
Suyultirishlar jadvali:
Quyidagi jadval norepinefrinning talab konsentrasiyalarini olish uchun zarur bo‘lgan ampulalar sonini hisoblab chiqish uchun misol sifatida ishlatilishi mumkin.
Norepinefrinning talab konsentrasiya | Olish lozim bo‘lgan ampulalar soni | Eritmaning hajmi |
4 mkg/ml | 1 | 1 l |
8 mkg/ml | 2 | 1 l |
12 mkg/ml | 3 | 1 l |
16 mkg/ml | 4 | 1 l |
20 mkg/ml | 5 | 1 l |
Preparatni boshlang‘ich dozada – minutiga 2-3 ml suyultirilgan eritma (8-12 mkg norepinefrin asosi) (yoki minutiga 0,11-0,17 mkg/kg) tezligida yuboring va reaksiyani kuzating. Hayotiy muhim a‘zolarda qon aylanishini qo‘llab-quvvatlab turish uchun yetarli hisoblangan normal qon bosimi (odatdagi sistolik bosim 80-100 mm Hg) ni bir maromda saqlab turish maqsadida eritma oqimini boshqarib turish kerak.
Gipertoniyasi bo‘lgan pasientlarda qon bosimini mavjud sistolik bosimga nisbatan, ko‘pi bilan yana 40 mm Hg ga oshirish tavsiya qilinadi.
Preparatni minutiga 0,5-1 ml suyultirilgan eritma (yoki minutiga 0,03-0,06 mkg/kg) tezligida yuborilgan o‘rtacha oqimi odatda qon bosimining qoniqarli darajalariga erishishga olib keladi.
Preparatning yuqori dozalari:
Yuqorida eslatilgan dozalash tartibi pasientning yurak faoliyatini holati va qon tomir kasalliklariga qarab, o‘zgartirilishi mumkin. Dori vositasiga bo‘lgan sezuvchanlik pasientlarga qarab, ancha farq qilishi mumkin.
4 ml dan 17 ampulani 24 soat davomida yuborilishi (minutiga 0,67 mkg/ml ga to‘g‘ri keladi), agar gipotoniya saqlanib tursa, zarur bo‘lishi mumkin, lekin qon hajmi zaruratga qarab, doimo to‘g‘rilab turilishi lozim.
Markaziy venadagi bosimni nazorat qilish ko‘pincha ushbu vaziyatni aniqlash va bartaraf etish uchun zarur hisoblanadi.
Qon hajmini to‘ldirish:
Eritmalarni yuborish darajasi pasientning suyuqliklarga bo‘lgan klinik ehtiyojiga bog‘liqdir.
Agar katta hajmda suyuqlik yuborish zarur bo‘lsa, ma‘lum vaqt birligida norepinefrinning haddan tashqari yuqori dozasini yuborishdan saqlanish lozim, eritmani ko‘proq suyultirish talab etiladi. Boshqa tomondan, katta hajmda suyuqlikni yuborish klinik jihatdan lozim bo‘lmasa, 4 mkg/ml dan ortiq konsentrasiya zarur bo‘lishi mumkin.
Davolash davomiyligi:
Davolash davomiyligi har bir klinik vaziyatga bog‘liq bo‘lib, bir necha soatdan olti kungacha o‘zgarib turishi mumkin.
Qon bosimi va yuborish joyidagi to‘qimalar normal holda qolmagunicha, preparatni quyishni davom ettirish kerak. Preparatni qo‘llashni har qanday keskin to‘xtatilishida mumkin bo‘lgan noxush ta‘sirlardan saqlanish uchun, norepinefrinni tomchilab quyish asta-sekin kamaytirilishi lozim.
Yurak to‘xtab qolganda qo‘shimcha terapiya
Yurak faoliyatini reanimasiyasi vaqtida, samarali yurak urishi va nafas faoliyati boshqa vositalar yordamida tiklanganidan so‘ng, norepinefrinni quyish normal qon bosimini tiklanishi va bir maromda saqlab turilishi uchun amalga oshiriladi.
Odatdagi dozalash:
Yurak to‘xtab qolganda tizimli qon bosimini qo‘llab turish uchun norepinefrin “Qon bosimini tiklash” bandida ta‘riflanganidek tarzda ishlatiladi.
Alohida guruh pasientlari yuzasidan ma‘lumotlar.
Yangi tug‘ilgan chaqaloqlar:
Yangi tug‘ilgan chaqaloqlarda norepinefrinning o‘ziga xos samaralari ma‘lum emas.
Bolalar:
Boshlang‘ich doza – qon bosimi nazorati ostida minutiga 0,05 mkg/kg norepinefrinni, eritmaning oqim tezligi – minutiga 0,5 mkg/ml gachani tashkil etadi.
Keksa yoshli pasientlar:
Keksalar simpatomimetiklarning samaralariga ayniqsa sezuvchandirlar, shuning uchun norepinefrin ehtiyotkorlik bilan qo‘llanishi lozim.
Buyrak va jigar yetishmovchiligi
Norepinefrinning farmakokinetikasi jigar va buyrak kasalliklarida biroz o‘zgarishi mumkin. Biroq simpatomimetiklar ishlatilganida jigar va buyrakda qon oqimi darajasi pasayishi tufayli, jigar va buyrak kasalliklari bo‘lgan pasientlarda bunday preparatlar ehtiyotkorlik bilan qo‘llanishi lozim.
Ishlatishda va utilizasiya qilishda ehtiyotkorlik choralari
Norepinefrin quyidagi eritmalar va dori preparatlari: ishqoriy eritmalar yoki oksidativ moddalar, barbituratlar, xlorfeniramin, xlorotiazid, novobiosin, nitrofurantoin, fenitoin, natriy bikarbonati, natriy yodidi, streptomisin, qon yoki plazma, sefamandol, sefoksitin, moksalaktam bilan nomutanosib.
Norepaynni plazma yoki qon bilan aralashtirmang. Agar qon hajmini oshirishga ko‘rsatma bo‘lsa, Norepaynni plazma yoki qondan alohida, masalan Y tipidagi tizimni qo‘llagan holda quyish kerak.
Preparatni quyish joyini tez-tez tekshirib turish lozim. Tomchilab quyish uchun tanlangan venani atrofini o‘rab turgan to‘qimalarni nekrozini chaqirmasligi uchun ekstravazasiyaga (eritmani venadan tashqariga chiqishiga) yo‘l qo‘ymaslik lozim.
Ekstravazasiya vaqtida yoki ignani venadan chiqarib olishda, to‘qimalarni ta‘sirlanishi dori preparatining qon tomirlariga bo‘lgan vazokonstriktor (tomirlarni toraytiruvchi) ta‘siri oqibatida yuz berishi mumkin.
Venalarning devorini torayishi tufayli, keyinchalik qon tomirini o‘tkazuvchanligini oshishi oqibatida tomchilab quyish uchun ishlatilgan norepinefrinni venani o‘rab turgan to‘qimalarga, garchi bevosita ekstravazasiya oqibatida yuz bermasa-da, sizib chiqishi yuz berishi mumkin va to‘qimalarni ta‘sirlashi mumkin. Demak, to‘qimalarni ta‘sirlanishi yuz bersa, to‘qimalarga salbiy ta‘sirlarni kamaytirish maqsadida, eritmani yuborish joyini vaqti-vaqti bilan o‘zgartirib turish kerak.
Ekstravazasiya oqibatidagi ishemini davolash
Eritma yuborilgan sohaga iloji boricha tezroq 5 – 10 mg fentolamin mezilatini saqlagan in‘eksiya uchun 0.9 % li natriy xloridi eritmasining 10-15 ml ni yuborish kerak. Bu maqsadlarda ingichka ignali shpris ishlatish va eritmani mahalliy yuborish lozim.
Qon aylanishini boshqa buzilishlarini davolash
Eritmani quyish joyidagi ekstravazasiya bilan yoki usiz kechuvchi qon aylanishini buzilishi issiq kompresslar yordamida va shu sohaga 5 mg fentolamin mezilatini saqlagan in‘eksiya uchun 0.9% li natriy xloridi eritmasini yuborish bilan bartaraf etilishi mumkin.
Agar buyurilganiga nisbatan, Norepaynning ko‘proq miqdori yuborilgan bo‘lsa
Pasientning ahvoli barqarorlashmaguncha, preparatni yuborishni darhol to‘xtating.
Antidot sifatida vena ichiga alfa-blokator, masalan fentolamin mezilati (5-10 mg) ni yuborish mumkin.
Bu doza zarurat bo‘lgan hollarda takroran yuborilishi mumkin.
Laboratoriya sinamalariga ta‘siri
Norepayn qonda gliserin, asetoasetat, β-gidroksibutirat va glyukoza darajasini oshiradi. Laktat, piruvat va alanin darajalari esa, Norepayn yuborilganda pasayadi.