Мельдоний карнитинни ўтмишдоши, битта углерод атоми азот атомига алмашинган
γ-бутиробетаиннинг структур аналоги ҳисобланади.
Карнитин биосинтезига таъсири
Мельдоний γ-бутиробетаингидроксилазани қайтувчан ингибиция қилиб, γ-бутеробетаин (ГББ) дан карнитин биосинтезини камайтиради ва узун занжирли ёғ кислоталарини ҳужайра қобиғи орқали ташилишига тўсқинлик қилади, шу орқали ҳужайраларда кучли детергантлар – ёғ кислоталарининг оксидланмаган фаоллашган шаклларини тўпланишига тўсқинлик қилади. Шундай қилиб, ҳужайра мембраналарини шикастланишини бартараф қилади.
Ишемия шароитларида карнитиннинг концентрацияси камайганида ёғ кислоталарини
β-оксидланиши секинлашади ва ҳужайраларда кислородни сарфланиши оптималлашади, глюкозани оксидланиши рағбатланади ва АТФни биосинтез жойи (митохондрийлар) дан сарфланиш жойи (цитозол) гача ташилиши тикланади. Умуман олганда, ҳужайралар озуқа моддалари ва кислород билан таъминланади, шунингдек ушбу моддаларни сарфланиши оптималлашади.
Ўз навбатида, карнитиннинг ўтмишдоши, ГББ биосинтези ошганида NO-синтетаза фаоллашади, натижада қоннинг реологик ҳусусиятлари яхшиланади ва периферик қон-томирларнинг қаршилиги камаяди.
Мельдонийнинг концентрацияси камайганида карнитинни биосинтези яна кучаяди ва ҳужайраларда ёғ кислоталарининг миқдори аста-секин тикланади.
Мельдонийнинг таъсирини самарадорлиги оқибатида ҳужайраларни юкламага бўлган толерантлиги (ҳужайралар ичида ёғ кислоталарининг миқдорини пасайиши оқибатида) ошади.
Юракка ва қон-томир тизимига таъсири
Ҳайвонларда ўтказилган тадқиқотларда, мельдонийни миокарднинг қисқарувчанлик фаоллигига ижобий таъсир қилиши, уни миокардга ҳимоя қилувчи таъсирини хослиги (шу жумладан алкоголга ва катехоламинларга нисбатан), юрак ритмини бузилишини бартараф қилиши, миокарда инфаркти соҳасини камайтириши аниқланган.
Юракни коронар касаллиги (зўриқиш оқибатидаги стабил стенокардия)
Зўриқиш оқибатидаги стабил стенокардияни даволашда мельдоний бошқа антиангинал воситалар билан мажмуада бир курс қўлланганилиги юзасидан тўпланган клиник маълумотларни таҳлили, препарат стенокардия ҳуружларининг жадаллиги ва учраш тезлигини камайтиришини, шунингдек қўлланадиган глицерилтринитратнинг миқдорини камайтиришини кўрсатган. Мельдоний юракни коронар касаллиги (ЮКК) ва юрак экстрасистолиялари бўлган беморларда яққол ифодаланган антиаритмик таъсир кўрсатади, суправентрикуляр экстрасистолалари бўлган пациентларда камроқ ифодаланган таъсири кузатилади. Препарат тинч ҳолатда кислородга бўлган эҳтиёжни камайтириш ҳусусиятига эга, бу ҳолат ЮККни антиангинал даволашни самарали мезони ҳисобланади.
Мельдоний коронар ва периферик қон-томирлардаги атеросклеротик жараёнларга ижобий таъсир қилиб, зардобда холестериннинг умумий даражасини ва атероген индексни камайтиради.
Сурункали юрак етишмовчилиги
Нисбатан кўп сонли клиник тадқиқотларда ЮКК оқибатидаги сурункали юрак етишмовчилигини даволашда мелдонийнинг роли таҳлил қилинган ва юрак етишмовчилиги бўлган пациентларда жисмоний юкламага нисбатан толерантликни, шунингдек пациентлар томонидан бажариладиган иш ҳажмини ошириш ҳусусияти аниқланган.
Марказий нерв тизимига таъсири
Мельдонийни антигипоксик таъсири ва бош мияда қон айланишига таъсири аниқланган. Препарат бош мияда қон айланиши ҳажмини ишемик ўчоқлар томонда қайта тақсимланишини оптималлаштиради, нейронларни гипоксияга бўлган чидамлилигини оширади.
Препарат марказий нерв тизимига рағбатлантирувчи таъсир кўрсатади: ҳаракат фаоллигини ва жисмоний юкламаларга чидамлиликни оширади, ҳаракат реакцияларини рағбатлантиради, шунингдек антистрессор (симпатоадренал тизимини рағбатланиши, бош мияда ва буйрак усти безларида катехоламинларни тўпланиши, ички аъзоларни стресс оқибатидаги шикастланишдан ҳимоя қилиш) таъсир кўрсатади.
Бош мияда қон айланишини бузилишларида ва неврологик касалликларда препаратнинг самарадорлиги
Мельдонийни бош мияда қон айланишини ўткир ва сурункали бузилишларини (ишемик инсульт, бош мияда қон айланишини сурункали етишмовчилиги) комплекс даволаш учун самарали восита эканлиги исботланган. Мельдоний бош миядаги капиллярлар ва артериолаларнинг тонуси ва қаршилигини нормаллаштиради.
Неврологик характердаги бузилишлари (бош миядаги қон-томир касалликларини, бош мияда операция, бош мия жароҳатларини ўтказгандан кейин, кана энцефалитини ўтказгандан кейин) бўлган пациентларни реабилитация жараёнига мельдонийнинг таъсири ўрганилган.
Мельдонийнинг терапевтик фаоллигини баҳолаш натижалари, жисмоний чидамлиликка унинг дозага боғлиқ ижобий таъсир қилишидан ва соғайиш даврида функционал фаолликни тикланишидан далолат беради.
Мельдонийни реконвалесцентларнинг ҳаёт тарзини яхшилаши ва пациентда руҳий бузилишларни бартараф қилишга ёрдам бериши аниқланган.
Мельдоний соғайиш даврида неврологик танқислиги бўлган пациентларда нерв тизимининг функциясини тикланишига ёрдам беради.
Пациентларнинг умумий неврологик ҳолатлари (бош мия нервларини шикастланиши ва патологик рефлексларни камайиши, парезларни регрессияси, ҳаракат координацияси ва вегетатив функцияларни тикланиши) яхшиланади.