MEZAKAR analoglari

Мезакар^® SR дори воситаси билан даволаш бошланишида ёки дастлабки доза ҳаддан ташқари юқори бўлган ҳолатда ёхуд кекса ёшдаги беморларни даволашда тез-тез ёки жуда тез-тез муайян ножўя реакциялар, масалан, марказий асаб тизими томонидан (бош айланиши, бош оғриши, атаксия, серуйқулик, толиқувчанлик, диплопия); ошқозон-ичак йўли томонидан (кўнгил айниши, қайт қилиш) ножўя реакциялар, шунингдек тери аллергик реакциялари пайдо бўлиши мумкин.

Дозага боғлиқ ножўя реакциялар, одатда, бир неча кун ичида ёхуд ўз-ўзидан, ёхуд доза вақтинча пасайтирилгандан сўнг камаяди. Марказий асаб тизими ножўя реакцияларининг пайдо бўлиши нисбатан ортиқча дозалаш ёки плазмада дори воситаси даражаларининг сезиларли ўзгарувчанликлари аломати бўлиши мумкин. Бундай ҳолатларда плазмада дори воситаси даражаларини назорат қилиш ва суткалик дозани камроқ (яъни 3-4 та) тенг дозаларга бўлиш тавсия этилади.

Клиник синовлар вақтида ва спонтан ҳисоботлардан олинган дори воситасининг ножўя таъсирлари тўғрисидаги маълумотлар жадвали

Клиник синовлар давомида аниқланган дори воситаларининг ножўя реакциялари MedDRA фаолиятини белгиловчи Тиббий атамалар луғатида тизим-орган туркумлари бўйича келтирилган. Ҳар бир тизим-орган туркуми доирасида ножўя реакциялар частота бўйича баҳоланади: биринчи бўлиб энг тез-тез учрайдиган реакциялар қайд этилган. Ҳар бир частота гуруҳи доирасида дори воситаларининг ножўя реакциялари жиддийлиги камайиб бориш тартибида тақдим этилган. Частота бўйича қуйидаги тасниф қабул қилинган (СММНО III): жуда тез-тез (≥1/10); тез-тез (1/100 дан <1/10 гача); унчалик тез-тез эмас (≥1/1000 дан <1/100 гача); камдан-кам (1/10000 дан <1/1000 гача); жуда камдан-кам  ҳолларда (<1/10000).

* Осиёдаги айрим мамлакатларда камдан-кам намоён бўлади (“Алоҳида кўрсатмалар”га қаранг).

** Спонтан хабарлардан қўшимча ножўя реакциялар (частотаси номаълум).

Адабиётлардаги спонтан хабарлардан постмаркетинг тажрибаси натижалари бўйича карбамазепин қабул қилинганда қуйидаги ножўя реакциялар тўғрисида маълум қилинган. Ушбу реакциялар истеъмолчилар томонидан спонтан хабар берилганлиги туфайли уларнинг частотасини аниқ баҳолаш имконияти бўлмаган, шу туфайли мазкур ножўя реакциялар “Частотаси номаълум” туркумига киритилган. Дори воситасига ножўя реакциялар MedDRA тизим стандартларига мувофиқ келтирилган. Ҳар бир орган даражаси тизими доирасида ножўя реакциялар жиддийлиги камайиб бориш тартибида тақдим этилган. Карбамазепин билан узоқ вақт даволанган беморларда суяк тўқимасининг минерал зичлиги пасайиши, остеопения, остеопороз ва суяк синишлари тўғрисида хабар берилган. Карбамазепиннинг суяклар метаболизмига таъсир кўрсатувчи механизми аниқланмаган.

Генетик маркерлар ҳамда Стивенс-Жонсон синдроми, токсинли эпидермал некролиз, эозинофилия ва тизимли аломатлар билан дори воситаси тошмаси, ўткир генерализацияланган экзентематозли пустулез ва макулопапулез тошмаси каби тери ножўя реакциялари юзага келиши ўртасидаги боғлиқликка тегишли тобора кўпроқ далил-исботлар пайдо бўлмоқда. Ушбу реакциялар япониялик ва европалик беморларда карбамазепин қўлланиши ва HLA-A* 3101 аллели мавжудлиги билан боғлиқлиги маълум қилинган. Хитойлик, тайлик ва бошқа асли осиёлик гуруҳларга мансуб шахсларда HLA-B* 1502 маркери ва Стивенс-Жонсон синдроми, токсинли эпидермал некролиз ўртасида турғун боғлиқлик мавжудлиги аниқланган (“Қўлланиш усули ва дозалар” ва “Алоҳида кўрсатмалар”га қаранг).

Nojo'ya samaralarning muayyan turlari, masalan, MNT tomonidan (bosh aylanishi, bosh og'rishi, ataksiya, uyquchanlik, umumiy kuchsizlik, diplopiya), me'da-ichak yo'li - miy (ko'ngil aynishi, qusish) yoki allergik teri reaktsiyalari nisbatan ko'p, ayniqsa karbamazepin bilan davolanishning boshlanishida, preparatning juda katta boshlang'ich dozasi qo'llanilganda yoki keksa yoshdagi pasientlarni davolashda uchrab turadi.

Turli nojo'ya reaktsiyalarning uchrash uchrash sonini baholashda quyidagi izchilliklar qo'llanilgan: juda tez-tez (≥10%); tez-tez (≥1% dan <10% gacha); gohida (≥0.1% dan <1% gacha); kam hollarda (≥0.01% dan <0.1% gacha); juda kam hollarda (<0.01%).

Dozaga bog'liq nojo'ya samaralar odatda bir necha kun ichida ham o'zidan o'zi, ham preparat dozasini vaqtinchalik pasaytirishdan so'ng o'tib ketadi. MNT tomonidan nojo'ya samaralarning rivojlanishi preparat dozasining nisbiy oshirib yuborilishi yoki faol moddaning qon plazmasidagi kontsentrasiyalarining ahamiyatli darajada o'zgarib turishi oqibati bo'lishi mumkin. Bunday holatlarda faol moddaning qon plazmasidagi miqdorini monitoring qilib turish tavsiya qilinadi.

Alohida holatlarda quyidagi nojo'ya reaktsiyalar ehtimoli bor:

MNT va periferik nerv tizimi tomonidan: juda tez-tez – bosh aylanishi, ataksiya, uyquchanlik, umumiy kuchsizlik; ko'p – bosh og'rishi, diplopiya, ko'rish akkomodasiyasining buzilishi (masalan, ko'rishning xiralashuvi); gohida – anomal noerkin harakatlar (masalan, tremor, "parillovchi" tremor /asterixis/, distoniya, tiklar); nistagm; kam hollarda - orofasial diskineziya, ko'z harakatlanishining buzilishlari, nutqning buzilishi (masalan, dizartriya yoki noravon nutq), xoreoatetoid buzilishlar, periferik nevrit, paresteziya, mushaklar kuchsizligi va parez belgilari.

Karbamazepinning yomon sifatli neyroleptik sindromni chaqiruvchi yoki uning rivojlanishiga yordam beruvchi preparat sifatidagi ahamiyati, ayniqsa karbamazepin neyroleptiklar bilan birgalikda buyurilganda, noaniqligicha qolmoqda.

Ruhiyat sohasi tomonidan: kam hollarda – ko'ruv va eshituv gallyusinasiyalari, depressiya, ishtahaning yo'qolishi, xavotirlik, serjahl xulq, qo'zg'alish, dezorientasiya; juda kam – psixozning faollashishi.

Allergik reaktsiyalar: juda tez-tez – allergik teri reaktsiyalari, ancha ifodalangan eshakemi; gohida – eksfoliativ dermatit, eritrodermiya; kam hollarda – qizil yuguriksimon sindrom, qichishish; juda kam – Stivens-Djonson sindromi, toksik epidermal nekroliz (Layell sindromi).

Dermatologik reaktsiyalar: juda kam hollarda- fotosezuvchanlik, ko'p shaklli va tugunli eritema, teri pigmentasiyasining buzilishi, purpura, akne, ter ajralishining kuchayishi, sochlarning to'kilishi. Girsutizmning kam uchraydigan holatlari haqida xabar berilgan, ammo ushbu asoratning karbamazepin qabul qilish bilan o'zaro aloqadorligi noma'lum bo'lib qolmoqda.

Qon yaratish tizimi tomonidan: juda tez-tez – leykopeniya; ko'p – trombositopeniya, eozinofiliya; kam hollarda – leykositoz, limfadenopatiya, folat kislotasi tanqisligi; juda kam hollarda– agranulositoz, aplastik anemiya, haqiqiy eritrositar aplaziya, megoblastli anemiya, o'tkir o'zgarib turuvchi porfiriya, retikulositoz, gemolitik anemiya; juda kam - gipogammaglobulinemiya.

Jigar tomonidan: juda ko'p – gamma-glutamiltransferaza miqdorining ortishi (ushbu fermentning jigardagi induktsiyasi oqibatida), bu odatda klinik ahamiyat kasb etmaydi; ko'p – ishqoriy fosfataza miqdorining ortishi; gohida – transaminazalar miqdorining ortishi; kam hollarda – xolestatik, parenximatoz (gepatosellyulyar) yoki aralash toifali gepatit, sariqlik; juda kam – granulomatozli gepatit, jigar etishmovchiligi.

Miy tomonidan: juda ko'p – ko'ngil aynishi, qusish; ko'p – og'izning qurishi; gohida – diareya yoki qabziyat, qorin og'rishi; juda kam – glossit, stomatit, pankreatit.

Moddalar almashinuvi tomonidan: tez-tezligi noma'lum -  giperammoniemiya.

O'ta yuqori sezuvchanlik reaktsiyalari: kam hollarda – isitma, teriga toshma toshishi, vaskulit, limfadenopatiya, limfomani eslatuvchi belgilar, artralgiyalar, leykopeniya, eozinofiliya, gepatosplenomegaliya va o'zgargan jigar funktsiyasi ko'rsatkichlari bilan birga kechuvchi ko'p a'zoli yuqori sezuvchanlikning sekinlashgan turi (keltirilgan ko'rinishlar turli majmualarda uchraydi). Boshqa a'zolar ham jalb qilinishi mumkin (masalan, o'pkalar, buyraklar, me'da osti bezi, yurak, yo'g'on ichak); juda kam – mioklonus va periferik eozinofiliya bilan kechuvchi aseptik meningit; anafilaktik reaktsiya, angionevrotik shish; nomalum - eozinofiliya va tizimli alomatlar bilan dori reaktsiyasi (DRESS - sindromi)"

Yuqorida keltirilgan o'ta yuqori sezuvchanlik reaktsiyalari paydo bo'lganda, preparat qo'llanilishini bekor qilish lozim.

Yurak qon-tomir tizimi tomonidan: kam hollarda – yurak ichki o'tkazuvchanligining buzilishi; arterial gipertenziya yoki gipotenziya; juda kam – bradikardiya, aritmiya, hushdan ketish bilan kechuvchi AV-blokada, kollaps, dimlanishli yurak etishmovchiligi, YUIK ning zo'rayishi, tromboflebit, tromboembolik sindrom.

Endokrin tizimi va moddalar almashinuvi tomonidan: tez-tez – shishlar, suyuqlikning ushlanishi, tana vaznining ortishi, giponatriemiya va antidiuretik gormon ta'siri bilan o'xshash samara oqibatida plazma osmolyarligining pasayishi, bu kam hollarda letargiya, qusish, bosh og'rig'i, dezorientasiya va nevrologik buzilishlar bilan kechuvchi suyultirilgan giponatriemiyaga olib keladi; juda kam hollarda– galaktoreya, ginekomastiya kabi ko'rinishlar bilan kechuvchi yoki kechmaydigan prolaktin miqdorining ortishi; juda kam – qalqonsimon bez faoliyati ko'rsatkichlarining o'zgarishi - L-tiroksin (FT4, T₄, T₃) miqdorining pasayishi va tireorag'batlantiruvchi gormon miqdorining ortishi, bu odatda klinik ko'rinishlar bilan kechmaydi; suyak to'qimasi metabolizmining buzilishi (qon plazmasida kaltsiy va 25-OH-kolekaltsiferol miqdorining pasayishi), bu osteomalyasiyaga olib keladi; alohida holatlarda – xolesterin (Xs), jumladan Xs-YuZLP va trigliseridlar kontsentrasiyasining ortishi.

Siydik-jinsiy tizimi tomonidan: juda kam hollarda - interstisial nefrit, buyrak etishmovchiligi, buyrak funktsiyasining buzilishi (masalan, albuminuriya, gematuriya, oliguriya, mochevinaning ortishi/azotemiya), tez-tez siyish, siydik tutilishi, jinsiy funktsiyalarining buzishlari/impotentsiya.

Sezgi a'zolari tomonidan: juda kam – ta'm bilish hissining buzilishlari, ko'z gavharining xiralashishi, kon'yunktivit; eshitishning buzilishi, jumladan quloqlarda shovqin, giperakuziya, gipoakuziya, tovush balandligini qabul qilishning o'zgarishi.

Suyak-mushak tizimi tomonidan: juda kam hollarda– artralgiya, mushak og'riqlari va tirishishlar.

Nafas tizimi tomonidan: juda kam hollarda– isitmali titroq, xansirash, pnevmonit yoki zotiljam bilan ifodalanuvchi o'pka tomonidan gipersezuvchanlik reaktsiyalari.