Karbamazepin qabul qilish vaqtida agranulositoz va aplastik anemiya rivojlanishi mumkin. Lekin ushbu holatlar juda kam hollarda yuzaga kelishi munosabati bilan ularning xavfi aniq ahamiyatini hisoblab chiqish qiyin. Ma'lumki, davolanmagan umumiy populyasiyada agranulositoz rivojlanishining umumiy xavfi 1 mln aholiga yiliga 4,7 holatni, aplastik anemiya esa – 1 mln aholiga yiliga 2,0 holatni tashkil qiladi.
Karbamazepinni qo'llash vaqtida turli uchrash sonlari bilan trombositlar va leykositlar sonining o'tkinchi yoki turg'un kamayishi kuzatiladi. Lekin ko'pchilik hollarda, ushbu nojo'ya samaralar o'tkinchi bo'ladi va, odatda, aplastik anemiya yoki agranulositozning boshlanishi alomati hisoblanmaydi. Shunday bo'lsa ham, davolashni boshlashdan avval, shuningdek davolash jarayonida davriy ravishda qonning klinik tahlilini, jumladan trombositlar va, ehtimol, retikulositlar sonini aniqlashni o'tkazib turish hamda qon zardobida temir miqdorini aniqlab turish kerak.
Davolanish vaqtida leykositlar yoki trombositlar sonining past miqdori (yoki ularning pasayishini jadallashishi) kuzatilgan holatlarda, diqqat bilan pasient holatini va qonning keng ko'lamli klinik tahlil ko'rsatkichlarini kuzatish kerak. Agar suyak iligi so'nishining ahamiyatli darajadagi belgilari aniqlangan bo'lsa, karbamazepinni bekor qilish lozim.
Karbamazepin turli kombinatsyalarda yuzaga kelishi mumkin bo'lgan yuqori sezuvchanlik reaktsiyalarini keltirib chiqarishi mumkin, shu jumladan eozinofiliya va tizimli simptomlar bilan reaktsiya (DRESS sindromi), isitma, toshma, vaskulit, limfadenopatiya, psevdolimfomalar, artralgiya, leykopeniya, eosofinolioz, anormallik darajasi bilan kechadigan ko'p organli yuqori sezuvchanlik buzilishi. jigar funktsiyasi testlari va o't yo'llarining yo'qolishi sindromi (jigar ichidagi o't yollarining shikastlanishi va yoqolishi) o'pka, buyraklar, oshqozon osti bezi, miyokard va yo'g'on ichak kabi boshqa organlar ham ishtirok etishi mumkin. Karbamazepinga yuqori sezuvchanligi bo'lgan bemorlarning taxminan 25-30 % okskarbazepin (Trileptal®) bilan o'zaro ta'sir qiladi. Karbamazepin va aromatik antiepileptik dorilar (masalan, fenitoin, primidon yoki fenobarbital) majmuasi ham o'zaro ta'sir qilishi mumkin.
O'ta yuqori sezuvchanlik reaktsiyasi simptomlari paydo bo'lsa, karbamazepin-Nika preparati darhol to'xtatilishi kerak
Og'ir dermatologik reaktsiyalar, masalan Stivens-Djonson yoki Layell sindromlarining rivojlanishidan taxminiy dalolat beruvchi belgilar va simptomlar kuzatilgan holatda, karbamazepin darhol bekor qilinishi kerak.
Karbamazepin tibbiy kuzatuv ta'minlangan sharoitdagina qo'llanishi kerak.
Karbamazepinni aralash ko'rinishli tutqanoq xurujlari, jumladan absanslar (tipik va atipik) bo'lgan pasientlarda ehtiyotkorlikka rioya qilish kerak. Ushbu holatlarning barchasida karbamazepin xurujlarning kuchayishini chaqirishi mumkin. Agar bu sodir bo'lsa, karbamazepin bekor qilinishi kerak.
Karbamazepinni buyurishdan avval va davolash jarayonida jigar funktsiyasini, ayniqsa, anamnezida jigar xastaliklari haqida ma'lumotlar mavjud bo'lgan pasientlarda, shuningdek keksa yoshdagi pasientlarda tekshirish zarur. Mavjud bo'lgan jigar funktsiyasini buzilishlarining kuchayish holatlarida yoki jigarning faol kasalligi paydo bo'lganda, karbamazepin darhol bekor qilinishi kerak.
Pasientlarga ehtimoliy gematologik buzilishlarga xos bo'lgan toksiklikning ilk belgilari, shuningdek teri qoplamlari va jigar tomonidan belgilar haqida ma'lumotni etkazish zarur. Pasientga isitmali titrash, tomoqda og'riq, toshma, og'iz bo'shlig'idagi yaralar, sababsiz tarzda gematomalarning paydo bo'lishi, petexiya yoki purpura ko'rinishidagi qon quyilishlari kabi nojo'ya reaktsiyalar paydo bo'lgan holatda, zudlik bilan shifokorga murojaat qilish zarurligi to'g'risida xabar beriladi.
Anamnezida yurak, jigar, buyrak, boshqa dori vositalariga gematologik nojo'ya reaktsiyalar yoki karbamazepin bilan davolanishning avval bekor qilinganligi to'g'risida ma'lumotlar mavjud bo'lgan pasientlarga preparatni faqatgina davolashdan kutilayotgan samara va muolajaning ehtimoliy xavfini taqqoslash qat'iy tahlil qilingandan so'ng va sinchkov hamda muntazam nazorat ta'minlanganda buyurish lozim.
Karbamazepin bilan davolashni boshlashdan avvval va davriy ravishda muolaja jarayonida siydik umumiy tahlili va qonda mochevina miqdorini tekshirish tavsiya qilinadi.
Kuchsiz darajada yuzaga chiqqan teri reaktsiyalari, masalan, izolyasiyalangan makulyar yoki makulo-papulyoz ekzantema ko'pchilik holatlarda o'tkinchi bo'ladi va og'ir kechmaydi, odatda hatto davolanish davom ettirilganda ham yoki preparat dozasi pasaytirilgandan so'ng bir necha kun yoki hafta ichida o'tib ketadi. Shunday bo'lsa ham, pasient bu vaqtda shifokorning sinchkov kuzatuvi ostida qolishi shart.
Karbamazepin kuchsiz antixolinergik faollikka ega. Shuning uchun preparat ko'zning ichki bosimi yuqori bo'lgan pasientlarda qo'llangan holatda, ushbu ko'rsatkichni doimiy nazorat qilib turish zarur.
Latent kechuvchi psixozlarning faollashishi ehtimolini, keksa yoshdagi pasientlarda esa – dezorientasiya yoki qo'zg'alish rivojlanishi ehtimolini inobatga olish kerak.
Preparat dozasining qiymati va karbamazepinning qon plazmasidagi miqdori, shuningdek karbamazepinning qon plazmasidagi miqdori va uning klinik samaradorligi yoki o'zlashtira olinishligi orasidagi o'zaro bog'liqlik juda ham ahamiyatsiz, shunday bo'lsa ham, karbamazepin miqdorini muntazam aniqlab turish quyidagi holatlarda foydali bo'lishi mumkin: xurujlar uchrash sonining keskin ko'tarilishida; pasient preparatni risoladagidek qabul qilayotganligini tekshirish uchun; homiladorlik davrida; bolalar va o'smirlarni davolayotganda; preparat so'rilishining buzilishiga gumon bo'lganda; agar pasient bir nechta dori vositasini qabul qilayotgan bo'lsa, toksik reaktsiyalar rivojlanishiga gumon bo'lgan holatda.
Karbamazepin qabul qilishni darhol to'xtatish tutqanoq xurujlarini qo'zg'atib yuborishi mumkin. Agar tutqanoq bilan og'rigan pasientni karbamazepin bilan davolashni keskin tarzda uzishga to'g'ri kelsa, bunday holda shunday holatlarda buyurilgan preparatni (masalan, vena ichiga yoki rektal kiritiladigan diazepam yoki vena ichiga yuboriladigan fenitoin) qo'llash ortidan tutqanoqqa qarshi boshqa vositaga o'tishni amalga oshirish zarur.
Karbamazepin va okskarbazepinga yuqori sezuvchanlik kesishma reaktsiyalari rivojlanish ehtimoli bor.
Yuqori sezuvchanlikning kesishma reaktsiyalari karbamazepin va fenitoin o'rtasida ham yuzaga kelishi mumkin.
Boshqa psixotrop vositalar kabi, karbamazepin alkogolni o'zlashtira olishlikni pasaytirishi mumkin. Shu sababli, pasientning alkogolni iste'mol qilishdan bosh tortishi tavsiya qilinadi.
Karbamazepinni bir vaqtda tirishishga qarshi boshqa
preparatlar bilan qabul qilgan onalardan yangi tug'ilgan chaqaloqlarda tutqanoq
xuruji va/yoki nafas olish susayishining bir nechta holatlari yoritib o'tilgan.
Bundan tashqari, karbamazepinni onalar tomonidan qabul qilinishi tufayli, yangi
tug'ilgan chaqaloqlarda qusish, diareya va/yoki ovqatlanishning sustlashishi
haqida ham xabarlar berilgan. Ehtimol, ushbu reaktsiyalar yangi tug'ilgan
chaqaloqlarda bekor qilishli sindromining ko'rinishlarini aks ettiradi.