QO‘LLASH BO‘YICHA YO‘RIQNOMA
DIKLOMID
DICLOMID
Preparatning savdo nomi: Diklomid
Ta‘sir etuvchi modda (XPN): diklofenak
Dori shakli: in‘eksiya uchun eritma
Tarkibi:
Har bir ampula (3 ml) quyidagilarni saqlaydi:
faol modda: diklofenak natriy – 75 mg;
yordamchi moddalar: benzil spirti, natriy metabisulfiti, propilenglikol, in‘eksiya uchun suv.
Ta‘rifi: tiniq, rangsiz eritma.
Farmakoterapevtik guruhi: nosteroid yallig‘lanishga qarshi vositalar.
Kod ATX: M01AB05
Farmakologik xususiyatlari
Yallig‘lanishga qarshi, og‘riqni qoldiruvchi va isitmani tushiruvchi ta‘sir ko‘rsatadi. Siklooksigenaza 1 va 2 ni tanlamasdan susaytirib, araxidon kislotasining metabolizmini izdan chiqaradi, yallig‘lanish o‘chog‘ida prostaglandinlarning (Pg) miqdorini kamaytiradi. Yallig‘lanish xarakterli og‘riqlarda ko‘proq samarali. Barcha NYAQV kabi preparat antiagregant faollik ko‘rsatadi.
Qo‘llanilishi
- Tayanch-harakat apparatining yallig‘lanish kasalliklari (revmatoid artrit, psoriatik, yuvenil surunkali artrit, ankilozlovchi spondilit, podagrali artrit, yumshoq to‘qimalarning revmatik shikastlanishi).
- Tayanch-harakat apparatining degenerativ kasalliklari (deformasiyalovchi osteartroz, osteoxondroz).
- Lyumbago, ishias, nevralgiya, milgiya, tendovaginit, bursit.
- Jarohatdan keyingi yallig‘lanish bilan birga kechuvchi og‘riq sindromi, operasiyadan keyingi og‘riq, migren, buyrak sanchig‘i; birlamchi algodismenoreya, adneksit, proktit.
- Quloq, tomoq, burunning yaqqol og‘riq sindromi bilan kechuvchi infeksion-yallig‘lanish kasalliklarini (faringit, tonzillit, otit) majmuaviy davolash tarkibida.
- Isitma sindromida qo‘llanadi.
Qo‘llash usuli va dozalari
Mushak ichiga, chuqur yuboriladi. Preparat o‘tkir holatlarni davolash yoki surunkali kasallikni zo‘rayishini bartaraf qilish uchun qo‘llanadi.
Kattalar uchun bir martalik doza – 75 mg (bir ampula). Zarurati bo‘lganida qayta yuborish mumkin, ammo 12 soatdan oldin emas. Maksimal sutkalik doza 150 mg (2 ampula) ni tashkil etadi.
Preparatni mushak ichiga yuborishning davomiyligi 2 haftadan oshmasligi kerak, 65 yoshdan oshgan pasientlar uchun 2 kundan ko‘p emas, sinchkov tibbiy kuzatuvi ostida, keyinchalik peroral qabulga o‘tiladi.
Nojo‘ya ta‘sirlari
Tez-tez – 1-10%; ba‘zida – 0,1-1%; kam hollarda – 0,01-0,1%; juda kam hollarda – 0,001%, shu jumladan alohida holatlar.
Ovqat-hazm qilish tizimi tomonidan: tez-tez – NYAQV-gastropatiya (gastralgiya, ko‘ngil aynishi, qusish, diareya, abdominal og‘riq, meteorizm), anoreksiya; kam hollarda – gastrit, proktit, me‘da-ichak yo‘llaridan qon ketishlar (qonli qusish, melena, qon aralash diareya), me‘da-ichak yo‘llarining yaralari (qon ketishi bilan yoki u siz yoki perforasiyalar), toksik gepatit (sariqlik bilan yoki u siz), fulminant gepatit, jigar faoliyatini buzilishi, qon ketishi bilan bo‘lgan nospesifik kolit, og‘izni qurishi; juda kam hollarda – stomatit, glossit, qizilo‘ngachni shikastlanishi, ichakning diafragmasimon strikturalari (nospesifik gemorragik kolit, yarali kolitni zo‘rayishi yoki Kron kasalligi), qabziyat, pankreatit, yashin tezligidagi gepatit.
Nerv tizimi tomonidan: tez-tez-bosh og‘rig‘i, bosh aylanishi, yuqori charchoqlik; kam hollarda – uyquchanlik; juda kam hollarda – sezuvchanlikni buzilishi, shu jumladan paresteziyalar, xotirani buzilishi, tremor, tirishishlar, xavotirlik, serebrovaskulyar buzilishlar, dezorientasiya, depressiya, uyqusizlik, tungi «dahshatlar», ta‘sirchanlik, ruhiy buzilishlar, aseptik meningit.
Sezgi a‘zolari tomonidan: tez-tez – vertigo; juda kam hollarda – ko‘rish o‘tkirligini pasayishi, diplopiya, skotoma, eshitishni pasayishi, quloqlarda shovqin.
Teri qoplamalari tomonidan: tez-tez – terini qichishishi; juda kam hollarda – gematomalar, bullez toshmalar, ekzema, shu jumladan ko‘pshaklli ekzema va Stivens-Djonson sindromi, Layell sindromi, eksfoliativ dermatit, qichishish, soch to‘kilishi, fotosensibilizasiya, purpura.
Siydik-chiqarish tizimi tomonidan: tez-tez – nefrotik sindrom (shishlar); juda kam hollarda – o‘tkir buyrak yetishmovchiligi, gematuriya, protenuriya, oliguriya, interstisial nefrit, so‘rg‘ichli nekroz, sistit, antidiuretik gormonining noadekvat sekresiyasini eslatuvchi sindromi ko‘rinishida elektrokolit muvozanatini buzilishi, spontan giponatriemiya.
Qon yaratish a‘zolari tomonidan: kam hollarda – trombositopeniya, leykopeniya, gemolitik va aplastik anemiya, agranulositoz, lokal spontan qon ketishlari va trombositlar agregasiyasini ingibirlanishi, qon ketish vaqtini uzayishi.
Yurak-tomir tizimi tomonidan: juda kam hollarda – yurak urishi, ko‘krakda og‘riq, arterial bosimini oshishi, vaskulit, yurak yetishmovchigi, miokard infarkti.
Nafas tizimi tomonidan: kam hollarda – bronxial astma (shu jumladan hansirash), juda kam – pnevmonit.
Endokrin buzilishlari: juda kam hollarda – impotensiya.
Allergik reaksiyalar: juda kam hollarda – anafilaktik/anafilaktoid reaksiyalar, shu jumladan arterial bosimni yaqqol pasayishi va shok; juda kam hollarda – angionevrotik shish (shu jumladan yuz shishishi).
Mushak ichiga yuborilgan joyida: tez-tez – achishish; juda kam hollarda – infiltrasiya, aseptik nekroz, yog‘ to‘qimasining nekrozi.
Qo‘llash mumkin bo‘lmagan holatlar
O‘ta yuqori sezuvchanlik (shu jumladan boshqa NYAQVlarga), me‘da-ichak yo‘llarining eroziv-yarali shikastlanishlari (zo‘rayish bosqichida), bronxial astma (zo‘rayish xavfi), asetilsalisil kislotasi yoki boshqa nosteroid yallig‘lanishga qarshi vositalarini qabul qilish qo‘zg‘atgan eshakemi yoki o‘tkir rinit, og‘ir buyrak/jigar va yurak yetishmovchiligi, qon yaratilishini buzilishi, homiladorlik, bolalar (15 yoshgacha), laktasiya davrida qo‘llash mumkin emas.
Ehtiyotkorlik bilan: me‘da va 12-barmoq ichakning yara kasalligi, yarali kolit, Kron kasalligi, anamnezdagi jigar kasalliklari, jigar porfiriyasi, surunkali buyrak yetishmovchiligi, surunkali yurak yetishmovchiligi, arterial gipertenziya, aylanib yuruvchi qon hajmini kamayishi (shu jumladan katta jarrohlik aralashuvlaridan keyingi), 65 yoshdan oshgan keksa pasientlar (shu jumladan diuretiklar qabul qilayotgan, zaiflashgan va tana vazni kam bo‘lgan pasientlar), bronxial astma (zo‘rayish xavfi), glyukokortikosteroidlar, antikoagulyantlar, antiagregantlar, serotoninni qayta qamrab olinishining selektiv ingibitorlari bilan bir vaqtda ehtiyotkorlik bilan qo‘llanadi.
Dorilarning o‘zaro ta‘siri
Digoksin, metotreksat, litiy preparatlari va siklosporinlarining plazmada konsentrasiyasini oshiradi.
Diuretiklarning samarasini pasaytiradi, kaliy tejovchi diuretiklarning fonida giperkaliemiyaning xavfi kuchayadi; antikoagulyantlar, trombolitik vositalari (alteplaza, streptokinaza, urokinaza) fonida – qon ketishining xavfi (ko‘pincha me‘da-ichak yo‘llaridan) oshadi. Gipotenziv va uyqu vositalarining samarasini kamaytiradi.
Boshqa nosteroid yallig‘lanishga qarshi preparatlar va glyukokortikosteroid vositalarining nojo‘ya samaralarini (me‘da-ichak yo‘llaridan qon ketishlari) metotreksatning toksikligini va siklosporinning nefrotoksikligini paydo bo‘lishi ehtimolini oshiradi.
Asetilsalisil kislotasi diklofenakning qondagi konsentrasiyasini kamaytiradi.
Parasetamol bilan bir vaqtda qo‘llash diklofenakning nefrotoksik samaralari rivojlanishi xavfini oshiradi.
Gipoglikemik vositalarining samarasini kamaytiradi.
Sefamandol, sefaperazon, sefotetan, valproat kislotasi va plikamisin gipoprotrombinemiyaning rivojlanishi tez-tezligini oshiradi.
Siklosporin va oltin preparatlari diklofenakning buyrakda prostaglandinlarning sinteziga ta‘sirini oshiradi, bu nefrotoksikligini oshishi bilan namoyon bo‘ladi.
Etanol, kolxisin, kortikotropin va dalachoy preparatlari bilan bir vaqtda buyurish, me‘da-ichak yo‘llaridan qon ketishini rivojlanish xavfini oshiradi.
Fotosensibilizasiyani chaqiruvchi dori vositalari diklofenakning UB-nurlanishga sensibilizasiya qiluvchi ta‘sirini oshiradi.
Naychalar sekresiyasini bloklovchi dori vositalari, diklofenakning plazmadagi konsentrasiyani oshiradi, bu bilan uning faolligi va toksikligini oshiradi.
Xinolonlar guruhi antibakterial dori vositalari tirishishlarni rivojlanish xavfini oshiradi.
Maxsus ko‘rsatmalar
Uzoq muddatli davolanish vaqtida periferik qon manzarasini va jigar va buyrakning funksional holatini nazorat qilish kerak. Gastropatiya belgilari paydo bo‘lganida ezofagogastroduodenoskopiya o‘tkazilishini, gemoglobin, gematokritni aniqlanish bilan qonning tahlilini, ahlatni yashirin qon tahlilini o‘tkazishni o‘z ichiga olgan sinchkov shifokor nazorati ko‘rsatilgan. Ko‘rishni buzilishi paydo bo‘lganida dozani kamaytirish yoki preparatni bekor qilish lozim.
Fertillikka, salbiy ta‘siri sababli, homiladorlikni rejalashtirgan ayollarga preparatni qo‘llash tavsiya qilinmaydi. Bepushtligi bo‘lgan pasientlarda (shu jumladan tekshirishdan o‘tayotgan) preparatni bekor qilish tavsiya etiladi.
Prostaglandinlarning buyrakda qon oqimini tutib turishdagi muhim roli tufayli, yurak yoki buyrak yetishmovchiligi bo‘lgan pasientlarga buyurilganida, diuretiklarni qabul qilayotgan keksa yoshdagi pasientlarni davolashda va katta jarrohlik aralashuvlaridan keyin bemorlarda alohida ehtiyotkorlikka rioya qilish kerak. Agar bunday hollarda diklofenak buyurilsa, ehtiyotkorlik choralari sifatida buyrak faoliyatini nazorat qilish tavsiya etiladi.
Buyrak yetishmovchiligi bo‘lgan pasientlarda kreatinin klirensi minutiga 10 ml dan kamligida plazmada konsentrasiyasi nazariy jihatdan buyrak faoliyati normada bo‘lgan pasientlardagiga qaraganda sezilarli darajada yuqori bo‘lishi kerak, ammo bu real kuzatilmaydi, chunki bunday vaziyatda metabolitlarini safro bilan chiqarilishini kuchayadi. Jigar yetishmovchiligi bo‘lgan pasientlarda (surunkali gepatit, jigarning kompensasiyalangan sirrozi), kinetikasi va metabolizmi, jigar faoliyati normada bo‘lgan pasientlardagi o‘xshash jarayonlardan farq qilmaydi.
Uzoq muddat yuqori dozalarda qo‘llanganida me‘da-ichak yo‘llarining shilliq qavatini yaralanishini, qon ketishi (me‘da-ichakdan, milkdan, bachadondan, gemorroydan), rivojlanishining xavfi oshadi.
Homiladorlik va laktasiya vaqtida qo‘llanilishi
Emizish davrida va homiladorlik vaqtida preparat qo‘llanmasin.
Avtotransportni va potensial xavfli mexanizmlarni boshqarish qobiliyatiga ta‘siri
Davolash davrida avtotransportni haydash va diqqatni yuqori jamlash va psixomotor reaksiyalar tezligini talab qiluvchi potensial xavfli boshqa faoliyat turlari bilan shug‘ullanishdan saqlanish lozim.
Preparat bolalar ololmaydigan joyda saqlansin va yaroqlilik muddati o‘tgach qo‘llanilmasin.
Dozani oshirib yuborilishi
Simptomlari: bosh aylanishi, bosh og‘rig‘i, o‘pkaning giperventilyasiyasi, ongni xiralashuvi, mioklonik tirishishlar, ko‘ngil aynishi, qusish, abdominal og‘riqlar, qon ketishi, jigar va buyraklar faoliyatini buzilishi.
Davolash: me‘dani yuvish, faollashtirilgan ko‘mir yuborish, arterial bosimni oshishini, buyraklar faoliyatini buzilishini, tirishishlarni, me‘da-ichak yo‘llarini ta‘sirlanishini, nafas susayishini bartaraf qilishga yo‘naltirilgan simptomatik davolash. Jadallashtirilgan diurez gemodializ kam samarali.
Chiqarilish shakli
3 ml dan chop etilgan matn ampulalarda, 5 ampula kontur-uyali PVX o‘ramda qo‘llash bo‘yicha yo‘riqnomasi bilan birga karton qutiga joylangan.
Saqlash sharoiti
Quruq va yorug‘likdan himoyalangan joyda, 25oS dan yuqori bo‘lmagan haroratda saqlansin.
Yaroqlilik muddati
3 yil.
Dorixonalardan berish tartibi
Resept bo‘yicha.
