Pirantel

preparatning komponentlariga yuqori sezuvchanlik;

- piperazinni bir vaqtda qo‘llash;

- miasteniya (davolash davrida) da qo‘llash mumkin emas

15 ml suspeziya quyidagilarni saqlaydi: 
faol modda: pirantel 0,750 g (2,1625 g pirantel embonati ko‘rinishida),
yordamchi moddalar: natriy benzoati, natriy karmelloza, sorbitol, glitserin, magniy-alyuminiy silikati, polisorbat 80, povidon, 30% simetikon emulьsiyasi, limon kislotasi monogidrati, o‘rik aromatizatori, natriy gidroksidi, tozalangan suv.

Pirantel ichakning dumaloq chuvalchanglari bilan zararlanishda samarali preparat hisoblanadi. Ichak nematodalarining nerv-mushak birikmalarini depolyarizatsiyasi va xolinesteraza ta'sirini bloklash yo‘li bilan ularning mushaklariga ta'sir qiladi. Harakatlanaolmaydigan parazitlar ichakning peristalьtik harakatlari hisobiga ichakdan chiqariladi. Gelьmintlarning migratsiyasini chaqirmaydi, shikastlovchi ta'sirga ega emas. Yetilgan shakllari va rivojlanishning ilk bosqichidagi parazitlarga ta'sir qiladi va lichinkalarni to‘qimalarga migratsiyasi vaqtida ularga ta'sir qilmaydi. Preparat eng avvalo ostritsalar (Enterobius vermicularis) va askaridalar (Ascaris lumbricoides) bilan zararlanishda qo‘llaniladi. Ankilostoma bilan zararlanishda qo‘llanilishi mumkin; nekatorozni (Necator americanus). davolashga nisbatan ankilostomidozni (Ancylostoma duodenale) davolashda samaraliroq ta'sir ko‘rsatadi.

Pirantel embonati – suvda deyarli erimaydi, me'da-ichak yo‘llaridan ahamityasiz miqdorda so‘riladi, tana vazniga 10 mg/kg bir martalik doza qabul qilingandan keyin qon plazmasida preparatning kontsentratsiyasi 1-3 soat davomida 0,05-0,13 mkg/ml ni tashkil qiladi. 

So‘rilgan pirantel embonati jigarda qisman metabolizmga uchraydi va N-metil-1,3-propandiamin hosil bo‘ladi.

Pirantel embonatining 15% dan kamrog‘i o‘zgarmagan ko‘rinishda va metabolitlari shaklida siydik bilan chiqariladi. Dozaning 50% ko‘prog‘i o‘zgarmagan shaklda axlat bilan chiqariladi.

Hayvonlarda o‘tkazilgan tadqiqotlarda pirantelning homilaga zararli ta'siri aniqlanmagan. Pirantelni homilador ayollarda qo‘llash bo‘yicha nazoratli klinik tadqiqotlar yo‘qligi sababli, homiladorlik davrida ona uchun kutilayotgan foyda, homila uchun potentsial xavfdan yuqori bo‘lgan hollardan tashqari hollarda preparatni qo‘llash tavsiya etilmaydi. Laktatsiya Pirantelning ona sutiga kirishini tekshirish bo‘yicha tadqiqotlar o‘tkazilmagan, shuning uchun emizish davrida ayollar pirantelni qo‘llashlari tavsiya etilmaydi. Agar preparat bilan davolash zarurati bo‘lsa, emizishini to‘xtatish kerak.kki yoshgacha bo‘lgan bolalarga preraratni ehtiyotkorlik bilan buyurish kerak. Jigar yetishmovchiligi bo‘lgan patsiyentlarda ehtiyotkorlikka rioya qilish va qonda AST faolligini nazorat qilish kerak. Dozani kamaytirishni ko‘rib chiqish mumkin.

Ascaris lumbricoides chaqirgan askaridoz.

Kattalar va tana vazni >10 kg bo‘lgan bolalar: bir martalik doza 11 mg/kg. Odatda, bir martalik dozani qabul qilish kifoya, biroq samaradorligi yetarli bo‘lmasa, preparat dozasini qabul qilishni 2-3 haftadan so‘ng takrorlash lozim. 

Enterobius vermicularis chaqirgan enterobioz.

Kattalar va tana vazni >10 kg bo‘lgan bolalar: bir martalik doza 11 mg/kg. Preparat dozasini qabul qilishni 2-3 xaftadan so‘ng takrorlash lozim.

Ancylostoma duodenale va Necator americanus invaziyasi.

Kattalar va tana vazni >10 kg bo‘lgan bolalar: 11 mg/kg dan sutkada bir marta ketma-ket 3 kun davomida qabul qilinsin.

Quyida tana vazniga bog‘liq holda Pirantel preparatining dozalari ko‘rsatilgan jadval keltirilgan:

Tana vazni Bir martalik doza (ml) Bir martalik doza (mg)

11-16 kg       2,5 ml                 125 mg

17-28 kg           5,0 ml              250 mg

29-39 kg           7,5 ml            375 mg

40-50 kg            10,0 ml            500 mg

51-62 kg             12,5 ml          625 mg

63-75 kg             15,0 ml           750 mg

Tana vazni>75 kg bo‘lgan kattalar 20,0 ml 1000 mg

To‘plamga shkalali o‘lcham stakani kiradi.

Jigar yetishmovchiligi bo‘lgan patsiyentlarda dozalash

Jigar yetishmovchiligi bo‘lgan patsiyentlar uchun kichikroq dozalar ko‘rib chiqilishi mumkin, chunki preparat aspartataminotransferaza (ACT) miqdorining vaqtinchalik oshishini chaqiradi.

Qo‘llash usuli

Preparat ovqatlanish vaqtida yoki ovqatdan so‘ng ichga qabul qilinadi.

Qabul qilishdan avval bir xil suspenziya hosil bo‘lguncha silkitilsin.

Pirantel preparatini qabul qilishdan avval surgi vositalarini qo‘llash zaruriyati yo‘q.

Agar patsiyentga enterobioz tashxisi qo‘yilgan bo‘lsa, u holda davolash oilaning barcha a'zolari uchun ta'minlangan bo‘lishi kerak, hamda invaziya qaytalanishiga yo‘l qo‘ymaslik uchun sanitariya-gigiyena shartlariga rioya qilish zarur. Preparat bilan davolashdan 14 kundan so‘ng nazorat parazitologik tekshiruvini amalga oshirish kerak.

Dozani oshirib yuborilishining asosiy simptomlari Ko‘rishning buzilishi, dezoriyentatsiya, bosh aylanishi, ortostatik hushdan ketish, terlash, holsizlanish, notekis pulьs, mushak spazmlari va tremor, gipoksiya (nafas olishning qiyinlashishi, hushdan ketish). Dozani oshirib yuborilishini davolash Pirantel uchun spetsifik antidot yo‘q. Doza oshirib yuborilganida simptomatik davolash (erta bosqichda me'dani yuvish, nafas yo‘llarining o‘tkazuvchanligini ta'minlash va nafasni tutib turish, arterial qon bosimni tutib turish) amalga oshiriladi.

Maxsus ko‘rsatmalar

Ikki yoshgacha bo‘lgan bolalarga preraratni ehtiyotkorlik bilan buyurish kerak.

Jigar yetishmovchiligi bo‘lgan patsiyentlarda ehtiyotkorlikka rioya qilish va qonda AST faolligini nazorat qilish kerak. Dozani kamaytirishni ko‘rib chiqish mumkin.

To‘yib ovqatlanmaydigan va anemiyasi bo‘lgan patsiyentlarni davolashda ehtiyotkorlikka rioya qilish kerak.

Suspenziya fruktoza manbai hisoblanadigan sorbitol saqlaydi. Agar patsiyentda kam kuzatiladigan nasliy fruktozani o‘zlashtirolmaslik tashxis qo‘yilgan bo‘lsa, ushbu preparatni qabul qilish mumkin emas. Sorbitol dispepsiya chaqirishi va yengil surgi ta'sir ko‘ratishi mumkin.

Preparat yangi tug‘ilgan chaqaloqlar (4 haftalikkacha bo‘lgan yoshda)da sariqlikning yuzaga chiqishini kuchaytirishi mumkin bo‘lgan natriy benzoati saqlaydi.

Qon plazmasida teofillinning kontsentratsiyasini oshirishi mumkin.
Antagonistik ta'siri sababli, pirantelni piperazin bilan parallel qo‘llash mumkin emas, chunki ushbu majmua ikkala dori preparatlarining ta'sirini susayishiga olib keladi.

QO‘LLASH BO‘YICHA YO‘RIQNOMA

PIRANTEL

PYRANTEL

Preparatning savdo nomi: Pirantel

Ta‘sir etuvchi moda (XPN): pirantel embonati

Dori shakli: tabletkalar.

Tarkibi:

1 tabletka quyidagilarni saqlaydi:

faol modda: 250 mg pirantel;

yordamchi moddalar: etilsellyuloza, povidon, kolloid kremniy dioksidi, magniy stearati, apelsin xushbo‘yi, kartoshka kraxmali.

Ta‘rifi: dumalok shakldagi tabletkalar, ikki tomonlama yassi, bo‘luvchi riska bilan, qum – sarik rangli kul rang yashil, bilinmas nuktachalar bilan, apelsin mazali va xidli, yorug‘likda to‘k tus oladi, rangi sarik- jigarrang rangiga o‘zgaradi.

Farmakoterapevtik guruhi: Antigelmint vosita.

ATX kodi: R02SS01.

Farmakologik xususiyatlari

Pirantel – me‘da-ichak yo‘llarida dumaloq chuvalchanglarga ta‘sir qiluvchi gijjalarga qarshi preparatdir.

Nikotin reseptorlarini faollashtirish yo‘li bilan ichak parazitlarining mushaklarini shikastlaydi. Xolinesterazani susaytiradi. Parazitlarning nerv va mushaklarini bloklab, surgi vositalarini qo‘shimcha qo‘llamasdan ham ularning me‘da-ichak yo‘llaridan chiqarilishini osonlashtiradi. Preparat parazitlarga rivojlanishining erta bosqichida va ularning yetilgan shakllariga ham ta‘sir qiladi; preparat lichinkalarga ularni to‘qimalarga migrasiyasi jarayonida ta‘sir qilmaydi.

Pirantel quyidagi dumaloq chuvalchanglarga nisbatan faol:

– Enterobius vermicularis

– Ascaris lumbrioides

– Ancylostoma doudenale

– Necator americanus

– Trichostrongylus orientalis va Trichostrongylus colubriformis

Farmakokinetikasi

So‘rilishi

Me‘da-ichak yo‘llarida kuchsiz so‘riladi.

10 mg/kg tana vazniga bir martalik dozada qabul qilinganidan keyin preparatning plazmadagi konsentrasiyasi 1 – 3 soat davomida 0,05 – 0,13 mkg/ml ni tashkil qiladi.

Taqsimlanishi

Preparatni yo‘ldosh orqali va ona sutiga o‘tishi, shuningdek preparatni biologik to‘qimalarlar va suyuqliklarga kirishi to‘g‘risida ma‘lumotlar yo‘q (nazariy jihatdan preparatning so‘rilishi minimal).

Metabolizmi

Me‘da-ichak yo‘llaridan so‘rilgan preparatning minimal miqdori jigarda N-metil-1,3-propandiamingacha qisman metabolizmga uchraydi.

Organizmdan chiqarilishi

Peroral qabul qilingan preparatning dozasini 50% dan ko‘prog‘i o‘zgarmagan holda ahlat va 15% dan kamrog‘i o‘zgarmagan holda yoki N-metil-1,3-propandiamin metaboliti ko‘rinishida siydik bilan chiqariladi.

Qo‘llanilishi

• Ascaris lumbricoides chaqirgan Askaridoz
• Enterobius vermicularis chaqirgan Enterobioz
• Ancylostoma duodenale i Necator americanus chaqirgan Ankilostomidoz.

Qo‘llash usuli va dozalari

Preparat ichga, ovqatlanish vaqtida yoki undan keyin, suv bilan birga qabul qilinadi.

Tabletkani yutib yuborishdan avval yaxshilab chaynash yoki maydalash lozim.

Ascaris lumbricoides, Enterobius vermicularis, Ancylostoma duodenale i Necator americanus chaqirgan kasalliklarda pasientning yoshi va tana vazniga qarab quyidagi dozalar tavsiya etiladi:

Askaridoz va enterabiozda (shuningdek ushbu kasalliklarni birga qo‘shishida) umumiy davolovchi doza (10 mg/kg tana vazniga) bir martada buyuriladi.

Ankilostomidozda sutkalik doza (10 mg/kg tana vazniga) 3 kun davomida qabul qilinadi.

Nekatorozning og‘ir shakllarida (Necator americanus ning massiv invaziyalari) 20 mg/kg tana vazniga dozada 2 kun davomida buyuriladi.

Diqqat!

1. Enterobiozni davolashda bir vaqtda barcha birga yashayotganlarni davolash lozim.
2. Gigiena qoidalariga qat‘iy rioya qilish kerak.
3. Preparat bilan davolash kursi yakunlanganidan keyin 14 kun o‘tgach nazoratli parazitologik tekshirishlar o‘tkazilishi lozim.

Nojo‘ya ta‘sirlari

Preparat qabul qilinganidan keyin nojo‘ya samaralari faqat ayrim hollardagina bo‘lishi mumkin va ular davolash tugaganidan keyin o‘tib ketadi.

Nojo‘ya ta‘sirlari quyidagi toifalarga bo‘linadi:

• Juda tez-tez (≥1/10)
• Tez-tez (≥1/100 to <1/10)
• Tez-tez emas (≥1/1 000 to <1/100)
• Kam (≥1/10 000 to <1/1 000)
• Juda kam (<1/10 000), noma‘lum tez-tezlik bilan (tez-tezligini mavjud ma‘lumotlar asosida aniqlashning imkoni yo‘q).

Me‘da-ichak buzilishlari

Kam hollarda: ko‘ngil aynishi, qusish, me‘dada og‘riq va spazmlar, diareya, ishtahani yo‘qolishi.

Noma‘lum tez-tezlik bilan: ich kelishiga qistovlar.

Nerv tizimini buzilishlari

Kam hollarda: bosh og‘rig‘i, bosh aylanishi, uyquchanlik, uyqusizlik.

Noma‘lum tez-tezlik bilan: gallyusinasiyalar, dezorientasiya, paresteziya.

Teri va teri osti kletchatkasini o‘zgarishlari

Kam hollarda: teri toshmasi.

Umumiy va qo‘llash joyining holati

Kam hollarda: holsizlik.

Noma‘lum tez-tezlik bilan: isitma.

Jigar va o‘t yo‘llari faoliyatini buzilishlari

Kam hollarda: aminotransferazalar faolligini o‘tkinchi oshishi.

Ichki quloq va labirint faoliyatini buzilishlari

Noma‘lum tez-tezlik bilan: eshitishni buzilishlari

Qo‘llash mumkin bo‘lmagan holatlar

Pirantelga yoki yordamchi moddalarga yuqori sezuvchanlik.

Dorilarning o‘zaro ta‘siri

Shifokorni yoki farmasevtni kabul qilayotgan barcha dori vositalari, shu jumladan reseptsiz va usimlikdan qilingan dori vositalari xakida ma‘lumot berish kerak.

Piperazin bilan bir vaqtda qo‘llanmasin. Birga qo‘llash antagonistik ta‘sir ko‘rsatadi.

Pirantel plazmada teofillinning konsentrasiyasini oshirishi mumkin.

Maxsus ko‘rsatmalar

Pirantelni ehtiyotkorlik bilan qo‘llash kerak – quyidagi pasientlarga alohida shifokor nazorati zarur:

• jigar yetishmovchiligi bo‘lgan pasientlar, chunki davolash jarayonida preparat AspAT ning konsentrasiyasini oshirishi mumkin,
• oziqlanishi yetarli bo‘lmagan yoki anemiyasi bo‘lgan pasientlar.

Homiladorlik va laktasiya davrida qo‘llanishi

Agar bemor homilador bo‘lishni rejalashtirayotgan bo‘lsa yoki homilador bo‘lsa yoki homiladorlikka shubxa qilayotgan bo‘lsa shifokor yoki farmasevt bilan maslaxatlashish kerak. Hayvonlarda o‘tkazilgan tekshirishlar natijasida pirantelni homilaga zararli ta‘siri aniqlanmagan.

Pirantelni homiladorlik vaqtida qo‘llashning xavfsizligi bo‘yicha nazoratli tekshirishlar o‘tkazilmagan, shuning uchun preparatni bu davrda kamdan-kam hollarda, ona uchun taxmin qilinayotgan foyda, homila uchun potensial xavfdan ustun bo‘lgandagina qo‘llash mumkin. Preparatni emizish davrida qo‘llashning xavfsizligi bo‘yicha ma‘lumotlar yo‘q. Laktasiya davrida ayollarga buyurish tavsiya etilmaydi. Agar pirantel bilan davolash juda zarur bo‘lsa, emizishni to‘xtatish kerak.

Avtomobilni va murakkab mexanizmlarni boshqarish qobiliyatiga ta‘siri

Transport vositalarini boshqarish va harakatlanayotgan mexanizmlarga xizmat ko‘rsatish qobiliyatiga preparatning ta‘sirini tekshirishlari o‘tkazilmagan.

Preparat bolalar ololmaydigan joyda saqlansin va yaroqlilik muddati o‘tgach qo‘llanilmasin.

Dozani oshirib yuborilishi

 Tavsiya qilingandan ko‘ra yuqori dozani qabul qilgan bo‘lsa, darxol shifokor yoki farmasevt bilan maslaxatlashish kerak.

Dozani oshirib yuborilishi simptomlari:

Ko‘rishni buzilishi, dezorientasiya, bosh aylanishi, xushdan ketish yoki yotgan yoki o‘tirgan holatdan turganda bosh aylanishi, terlash, ilgari kuzatilmagan charchoqlik yoki holsizlik hissi, muntazam bo‘lmagan puls; tirishishlar, mushaklarni qaltirashi va holsizligi; holdan toyish hissi, asfiksiya (bo‘g‘ilish, xushdan ketish).

Davolash:

Spesifik ziddi zahari yo‘q. Doza oshirib yuborilgan hollarda simptomatik va tutib turuvchi davolash (me‘dani erta yuvish, nafas yo‘llarining o‘tkazuvchanligini tutib turish, qon bosimini tutib turish).

Chiqarilish shakli

250 mg li tabletkalar, 3 tabletkadan alyumin folgali blisterda. 1 blisterdan qo‘llash bo‘yicha yo‘riqnomasi bilan birga davlat va rus tillarida, karton qutiga solingan.

Saqlash sharoiti

Quruq, yorug‘likdan himoyalangan joyda, 25°S dan yuqori bo‘lmagan haroratda.

Yaroqlilik muddati

5 yil.

Dorixonalardan berish tartibi

Resept bo‘yicha.

retsept bo'yicha

Peroral qo‘llash uchun suspenziya, 250 mg/5 ml; 15 ml dan buraladigan oq polietilen qopqoqcha bilan to‘q rangli shisha flakonlarda (Oster). 

1 flakon shkalali o‘lchov stakanchasi va tibbiyotda qo‘llanilishiga doir yo‘riqnomasi bilan birga karton qutida.

3 таблеткадан ПВХ блистерда ва ҳар бир блистер тиббиётда қўлланилишига доир йўриқномаси билан бирга картон ўрамда. Гуруҳланган картон ўрамда 10 тадан ўрам.

Odatda preparat yaxshi o‘zlashtiriladi.
Pirantelning nojo‘ya ta'sirlari kam hollarda namoyon bo‘ladi (≥1/10000 <1/1000 gacha), ular qisqa muddatli va davolash to‘xtatilganidan keyin yo‘qoladi.
Pirantelni qo‘llash jarayonida qayd qilingan nojo‘ya samaralar tizimlar va a'zolar tasnifiga muvofiq quyida keltirilgan.
Me'da-ichak yo‘llari tomonidan buzilishlar
Ko‘ngil aynishi, qusish, ishtahani buzilishi, qorinda og‘riq, diareya, jigar fermentlarining faolligini oshishi.
Nerv tizimi tomonidan buzilishlar
Bosh og‘rig‘i va bosh aylanishi, uyquchanlik yoki uyqusizlik.
Teri va teri osti to‘qimalari tomonidan buzilishlar
Allergik teri toshmasi kuzatilishi mumkin.
 

enterobioz;

- askaridoz;

- ankilostomoz;

- nekatorozda qo‘llanadi.

5yil