QO‘LLASH BO‘YICHA YO‘RIQNOMA
SERTOXOL
SERTOCHOL
Preparatning savdo nomi: Sertoxol
Ta‘sir etuvchi modda (XPN): ursodeoksixolat kislotasi
Dori shakli: kapsulalar
Tarkibi:
Har bir kapsula quyidagilarni saqlaydi:
faol modda:300 mg ursodeoksixolat kislotasi;
yordamchi moddalar: makkajo‘xori kraxmali, suvsiz kolloid kremniy dioksidi, magniy stearati;
kapsulaning qobig‘i: jelatin, titan dioksidi, temir III oksidi.
Ta‘rifi: oq yoki deyarli oq rangli kukun saqlovchi, korpusi pushti rangli, qopqoqchasi qizil-jigarrang rangli, tiniq bo‘lmagan, 0 o‘lchamli qattiq jelatin kapsulalar.
Farmakoterapevtik guruhi: o‘t toshlarini erituvchi vosita.
ATX kodi: A05AA02
Farmakologik hususiyatlari
Farmakodinamikasi
Ursodeoksixolat kislotasi gepatositlar, xolangiositlar va me‘da-ichak yo‘llaridagi epiteliositlarga nisbatan bilvosita sitoprotektiv, membranalarni barqarorlashtiruvchi ta‘sir ko‘rsatadi. Membranalardagi lipofil strukturalar bilan o‘zaro ta‘sir qiladigan, hujayra membranalariga saflanadigan va ularni barqarorlashtiradigan qo‘shaloq molekulalarni hosil qiladi. Jigar hujayralari va o‘t chiqarish yo‘llarini shikastlovchi omillardan himoya qiladi, ularni sitotoksik misellalarning ta‘siriga nisbatan berilmaydigan qiladi.
Immunomodulyator faollikka ega, gepatositlardagi HLA-1 va o‘t chiqarish yo‘llari hujayralaridagi HLA-2 to‘qimalar mutanosibligi antigenlarini ekspressiyasini pasaytirishi va immunoglobulinlar (birinchi navbatda IgM) ning ta‘sirini kamaytirishi hisobiga jigarda immunopatologik reaksiyalarning yaqqolligini kamaytiradi. Sitotoksik T-limfositlarni hosil bo‘lishini kamaytiradi.
Ursodeoksixolat kislotasi xolestazda gepatositlarda Sa+2-bog‘liq proteinkinazani faollashtirishi orqali eksikozni rag‘batlantirib, gepatositlar uchun toksik bo‘lgan o‘t kislotalarining konsentrasiyasini kamaytiradi, bikarbonatlarning miqdori yuqori bo‘lgan xolerezni induksiya qiladi, bu safroni passajini oshishiga olib keladi.
Jigarda xolesterin sintezini, shuningdek ichakdan so‘rilishini pasaytirib, ursodeoksixolat kislotasi safroning litogenligini kamaytiradi, xolato-xolesterin indeksni pasaytiradi, xolesterin konkrementlarini parchalanishiga yordam beradi va yangilari hosil bo‘lishi oldini oladi.
O‘t toshlarini parchalanishi samarali bo‘lishi uchun o‘t toshlarini tarkibi faqat xolesterinli bo‘lishi, ularning o‘lchami 15-20 mm dan oshmasligi, o‘t pufagi (toshlar bilan o‘t pufagining ko‘pi bilan yarmi to‘lgan bo‘lishi) va o‘t chiqarish yo‘llari o‘zining faoliyatini to‘liq bajarishi kerak.
Ursodeoksixolat kislotasi birlamchi biliar sirroz, mukovissidoz va alkogolli steatogepatiti bo‘lgan bemorlarda jigar fibrozini avj olib borishini ishonchli ravishda sekinlashtiradi. Qizilo‘ngach venalarining varikoz kengayishini rivojlanish havfini kamaytiradi.
Jigar va boshqa a‘zolar patologiyasida buzilgan apoptoz (hujayralarni qarishi va nobud bo‘lishi) jarayonlarini boshqaradi. Ursodeoksixolat kislotasini qo‘llash yo‘g‘on ichak raki hujayralarini o‘sishini tormozlaydi.
Farmakokinetikasi
Preparat ichga qabul qilinganidan so‘ng ursodeoksixolat kislotasi ingichka ichakda passiv diffuziya hisobiga, yonbosh ichakda – faol transport orqali so‘riladi. Plazmada maksimal konsentrasiyasiga qabul qilingandan so‘ng 30-60 minut atrofida erishiladi.
Preparat muntazam ravishda qabul qilinganida, ursodeoksixolat kislotasi qon plazmasida asosiy o‘t kislotasiga aylanadi, qondagi umumiy o‘t kislotalari miqdorining taxminan 48% ni tashkil etadi. Plazma oqsillari bilan bog‘lanishi: 96-99%. Preparatning terapevtik samarasi ursodeoksixolat kislotasining qon plazmasidagi konsentrasiyasiga emas, balki safrodagi konsentrasiyasiga bog‘liq. Safroda ursodeoksixolat kislotasining maksimal konsentrasiyasi preparat 1 kg tana vazniga 10-14 mg sutkalik dozada qabul qilinganida kuzatiladi. Preparatning dozasi yana oshirilganida safroda ursodeoksixolat kislotasining konsentrasiyasi oshmaydi. Ursodeoksixolat kislotasi yo‘ldosh to‘sig‘i orqali o‘tadi.
Qo‘llanilishi
Qo‘llash usuli va dozalari
Sertoxol ichga sutkada bir marta uxlashdan oldin yoki sutkada ikki marta qabul qilinadi.
Kapsula butun holda, chaynamasdan, yetarli miqdordagi suyuqlik bilan yutiladi (ovqat yoki yengil tamaddi bilan qabul qilish mumkin).
O‘t-tosh kasalligini davolashda: preparatni qabul qilish kursi uzluksiz va davomli (bir necha oydan 2 yilgacha bo‘lishi mumkin) bo‘lib, sutkalik dozasi tana vazniga 10-15 mg/kg dan boshlanadi, butun sutkalik dozasi uxlashdan oldin bir marta qabul qilinadi. Qabul qilish davomiyligi – toshlar butunlay parchalangunicha va toshlar hosil bo‘lishi qaytalanishini oldini olish uchun yana 3 oy davomida qabul qilinadi. Agar davolash boshlanganidan so‘ng 12 oydan o‘tgach o‘t toshlarini kamayishi kuzatilmasa, preparatni qabul qilish maqsadga muvofiq hisoblanmaydi. Xolesistoektomiyadan so‘ng, xolelitiazni takroran rivojlanishini oldini olish uchun – 300 mg dan sutkada 2 marta bir necha oy davomida (o‘rtacha 3 oy davomida) qabul qilinadi.
Safroni reflyuksi bilan kechuvchi gastritni davolash uchun 300 mg preparat uxlashdan oldin qabul qilinadi. Davolash kursi: 10-14 kundan 6 oygacha (zarurat bo‘lganida 2 yilgacha) davom etadi.
Qolgan holatlarda preparatning dozasi sutkada tana vazniga 10-15 mg/kg hisobida (zarurat bo‘lganida 20 mg/kg gacha) 2-3 marta qabul qilishga buyuriladi; preparat 6 oydan bir necha yilgacha qabul qilinadi.
6 yoshdan oshgan (tana vazni 20 kg dan ortiq) bolalar uchun preparatni dozalash individual rivishda sutkada tana vazniga 10-20 mg/kg hisobida buyuriladi.
Nojo‘ya ta‘sirlari
Nojo‘ya samaralarning uchrash tezligini quyida keltirilgan ko‘rsatkichlari quyidagi tarzda aniqlangan: juda tez-tez (>1/10), tez-tez (>1/100 dan <1/10 gacha), tez-tez emas (>1/1000 dan <1/100 gacha), kam hollarda (>1/10000 dan <1/1000 gacha), juda kam hollarda (<1/10000).
Me‘da-ichak yo‘llari tomonidan buzilishlar:
Klinik tadqiqotlarda axlatni xamirsimon bo‘lishi yoki diareyani rivojlanishi yuzasidan hisobotlar juda ko‘p qayd etilgan.
Juda kam hollarda birlamchi biliar sirrozni davolash vaqtida qorin sohasida, o‘ng tomonida kuchli og‘riqlar paydo bo‘lgan.
Jigar va o‘t chiqarish yo‘llari tomonidan buzilishlar: ursodeoksixolat kislotasi bilan Davolanish vaqtida juda kam hollarda toshlarni kalsiylanishi rivojlanishi mumkin.
Birlamchi jigar sirrozining kechki bosqichlarini davolash vaqtida juda kam hollarda jigar sirrozini dekompensasiyasi kuzatilgan, u preparat bekor qilinganidan so‘ng yo‘qolgan.
Yuqori sezuvchanlik reaksiyalari:
Juda kam hollarda allergik toshmalar (eshakemi) toshishi mumkin.
Qo‘llash mumkin bo‘lmagan holatlar
Dorilarning o‘zaro ta‘sirlari
Alyuminiy ionlarini va ionlar almashinuvi smolalarni saqlovchi antasidlar (xolestiramin) preparatni so‘rilishini kamaytiradilar. Agar ushbu moddalardan birini saqlovchi preparatni qo‘llash zarurati bo‘lsa, u holda uni Sertoxol kapsulasini qabul qilishdan kamida 2 soat oldin yoki keyin qabul qilish kerak.
Sertoxol preparati siklosporinni ichakdan so‘rilishini kuchaytirishi mumkin.
Siklosporin bilan davolanayotgan pasientlarda ushbu moddaning qondagi konsentrasiyasi shifokor tomonidan nazorat qilinishi kerak va siklosporinning dozasini boshqarish kerak.
Ayrim hollarda Sertoxol preparati siprofloksasinning so‘rilishini kamaytirishi mumkin.
Gipolipidemik vositalar (ayniqsa klofibrat), estrogenlar, neomisin yoki progestinlar safroni xolesterin bilan to‘yinishini oshiradilar va preparatning xolesterinli safro konkrementlarini eritish hususiyatini pasaytirishi mumkin.
Maxsus ko‘rsatmalar
Sertoxol preparatini qabul qilish shifokorning nazoratida amalga oshirilishi kerak. Preparat bilan davolashning birinchi uch oyi davomida jigarning funksional ko‘rsatkichlari AST (SGOT), ALT (SGPT) va g-GT ni har 4 haftada, so‘ngra esa har 3 oyda kuzatish kerak.
Preparat xolesterinli o‘t toshlarini eritish uchun qo‘llanganida:
Toshlarning o‘lchamiga qarab, davolash samarasini baholash uchun, va toshlarning kalsinoz belgilarini o‘z vaqtida aniqlash uchun davolash boshlanganidan so‘ng 6-10 oydan keyin o‘t pufagini vizual kuzatish (peroral xolesistografiya) bilan birga, chalqancha yotgan hamda turgan holatda soyalarini kuzatish (ultratovush tekshiruvini o‘tkazish) kerak.
Agar rentgen suratida o‘t pufagini vizual kuzatish imkoni bo‘lmasa yoki toshlarning
kalsinoza rivojlangan bo‘lsa, o‘t pufagini qisqaruvchanligi sust yoki sanchiq hurujlari tez-tez kuzatilsa, Sertoxol preparatini qo‘llash mumkin emas.
Homiladorlik va emizish davrida qo‘llanishi
Homiladorlikni I uch oyligida preparatni qo‘llash mumkin emas. Homiladorlikni II va III uch oyliklarida ona uchun davolashdan kutiladigan foyda homila uchun potensial havfdan ustun bo‘lgan holdagini qo‘llash mumkin (homilador ayollarda ursodeoksixolat kislotasini qo‘llash yuzasidan adekvat qat‘iy nazoratli tadqiqotlar o‘tkazilmagan).
Hozirgi vaqtda ursodeoksixolat kislotasini ko‘krak suti bilan ajralib chiqishi yuzasidan ma‘lumotlar yo‘q. Laktasiya davrida preparatni buyurish zarurati bo‘lganida emizishni to‘xtatish xaqidagi masalani hal qilish kerak.
Pediatriyada qo‘llanishi
Sertoxol preparati kapsulalar shaklida 300 mg dan ishlab chiqarilganligi sababli, preparat 6 yoshgacha (tana vazni 20 kg dan kam) bo‘lgan bolalarga qo‘llanmaydi.
Avtotransportni haydash va mexanizmlarni boshqarish qobiliyatiga ta‘siri
Sertoxol preparati avtomobilni boshqarish va psixomotor reaksiyalar tezligini talab etuvchi ishlarni bajarishga ta‘sir qilmaydi.
Preparat bolalar ololmaydigan joyda saqlansin va yaroqlilik muddati tugaganidan so‘ng ishlatilmasin.
Dozani oshirib yuborilishi
Preparatning dozasini oshirib yuborilish hollari yuzasidan xabarlar berilmagan.
Chiqarilish shakli
Kapsulalar. 10 kapsuladan blisterda. 2 blister qo‘llash bo‘yicha yo‘riqnomasi bilan birga karton qutiga joylangan.
Saqlash sharoiti
25oS dan yuqori bo‘lmagan haroratda saqlansin.
Yaroqlilik muddati
3 yil.
Dorixonalardan berish tartibi
Resept bo‘yicha.