Таркиби:
Бир суппозиторий қуйидагиларни сақлайди:
фаол модда: парацетамол - 125 мг;
ёрдамчи моддалар: қаттиқ ёғ.
Ректал юборилганда парацетамол ичга қабул қилингандагига нисбатан секинроқ сўрилади. Қон плазмасида максимал концентрациясига суппозиторий қўлланганидан сўнг 2-3 соат давомида эришилади.
Тақсимланиши
Парацетамол барча тўқималарга тез тақсимланади. Қон, сўлак ва плазмадаги концентрациялари бир хил. Плазма оқсиллари билан боғланиши паст.
Метаболизми
Парацетамол асосан жигарда метаболизмга учрайди. Глюкурон ва сульфат кислотаси билан бирикиши асосий метаболик йўл ҳисобланади. Терапевтик дозалардан ортиқ дозаларда қабул қилинганида, сульфат кислотаси билан бирикиши натижасида жуда кўп метаболитларни ҳосил бўлиши кузатилади. Препаратнинг катта бўлмаган қисми цитохром Р450 иштирокида метаболизмга учрайди, метаболитлари глюкурон кислотаси билан конъюгация юз беради ва сийдик билан цистеин ва меркаптопурин кислотаси билан бирикма ҳолида чиқарилади. Дозаси ошириб юборилганида ушбу токсик метаболитларнинг миқдори ошади.
Чиқарилиши
Юборилган дозанинг 90% 24 соат давомида сийдик билан асосан глюкуронид (60-80%) ва сульфат (20-30%) кўринишида чиқарилади. 5% дан камроқ қисми ўзгармаган ҳолда чиқарилади. Ярим чиқарилиш даври 4-5 соатни ташкил этади. Буйрак фаолиятини бузилишлари (креатинин клиренси минутига 10 мл дан кам) бўлган пациентларда парацетамол ва унинг метаболитларини чиқарилиш вақти узаяди.
Қон ва лимфатик тизими томонидан: тромбоцитопения.
Иммун тизими томонидан: анафилаксия, тери реакцияларини ўта юқори сезувчанлиги, жумладан тери тошмаси, ангионевротик шиш, Стивенс-Джонсон синдроми/токсик эпидермал некролиз.
Нафас йўллари томонидан: бронхоспазм, ацетилсалицил кислотасига ва бошқа НЯҚВ сезувчан пациентларда.
Жигар ва сафро чиқариш йўллари томонидан: жигар функциясини бузилиши.
Анал тешик ва тўғри ичакни таъсирланиш белгилари пайдо бўлиши мумкин. Санаб ўтилган ножўя самаралардан биронтаси ривожланганида препаратни қабул қилишни тўхтатиш ва зудлик билан шифокорга мурожаат қилиш керак.
Биргаликдаги жигар касаллиги парацетамолни қабул қилиш билан боғлиқ жигарни шикастланиш хавфини оширади.
Ушбу препаратни қабул қилишдан олдин, жигар ёки буйрак касаллиги ташхиси қўйилган пациентларга шифокорга мурожаат қилишлари лозим. Буйрак функцияси бузилиши (креатинин клиренси минутига 10 мл дан кам) бўлган пациентларга қўллашдан олдин интервал ораси камида 8 соатни ташки этиши керак.
Глутатион миқдорини паст бўлган пациентларда жигар дисфункциясини/ етишмовчилиги холатлари хақида маълумот берилган (озиб кетган, анорексия билан касалланган пациентлар, тана вазни паст бўлган ёки сурункали алкоголизм билан касалланган пациентларда).
Глутатион миқдори паст бўлган, оғир инфекцияли пациентлар парацетамолни қабул қилиш (масалан сепсис), метаболик ацидозни хавфини метаболик ацидозини ошириш мумкин.
Панадол Детский суппозиторийларини диарея пайдо бўлганда қўллаш тавсия этилмайди. Агар бола парацетмаолни (тана вазни кг 60 мг) суткалик дозасини максимал қабул қилган бўлса парацетамолни бошқа иситма туширувчи воситалар билан мажмуада қўллаш исботланмаган. Агар симптомлар сақланиб қолса шифокорга мурожаат этинг.
Ҳомиладорлик вақтида ва лактация даврида қўлланилиши
Препарат болалар учун тавсия этилган.
Автамобилни бошқариш ва харакатланувчи механизмларни бошқариш қобилятига таъсир этиши
Таъсир этмайди.
- гепатоцеллюляр етишмовчилиги;
- тўғри ичакдаги яқинда бўлган яллиғланиш ёки қон кетишида қўллаш мумкин эмас.
Парацетамолни қабул қилиш бўйича фосфор-вольфрам кислотаси ёрдамида қонда мочевина кислотасини аниқлаш ва қонда глюкоза-оксидаза-пероксидазалар усули бўйича аниқлаш натижаларига таъсир этиши мумкин.
Болалар ололмайдиган жойда сақлансин.
Яроқлилик муддати
5 йил.
Ўрамида кўрсатилган яроқлилик муддати тугаганидан сўнг ишлатилмасин.
Тана вазни 7 дан 10 кг гача (6 ойликдан 18 ойликкача) бўлган болаларга 1 суппозиторий (125 мг) дан, зарурат бўлганида 6 соатлик интервалга риоя қилиб, киритилади. Суткада 4 тадан ортиқ суппозиторий қўллаш мумкин эмас.
Шифокорнинг тавсиясисиз препаратни уч кундан ортиқ қўллаш тавсия этилмайди.
Тавсия этилган дозани оширилмасин. Терапевтик самара кузатилмаганида даволашни тўхтатиш ва даволовчи шифокорга мурожаат қилиш керак.
Препарат бир ҳафтадан ортиқ қўлланганида жигарнинг функционал ҳолати ва периферик қон манзарасини назорат қилиш керак.
Ушбу дори шаклининг потенциал токсиклик ҳавфи борлиги сабабли, парацетамолни ректал киритиш имкон борича қисқароқ бўлиши керак.
Парацетамолнинг дозасини ошириб юборилиши кекса ёшдаги пациентлар ва кичик ёшдаги болаларда айниқса хавфлидир. Препаратни нотўғри дозалаш натижасида дозасини ошириб юборилиши ёки бехосдан заҳарланиш ўлимга олиб келиши мумкин.
Дозани ошириб юборилиш симптомлари (кўнгил айниши, қусиш, анорексия, кучли терлаш, тери қопламларини рангпарлиги, меъдада оғриқ) одатда парацетамолни қабул қилгандан сўнг биринчи 24 соат давомида ривожланади.
1-2 суткадан сўнг жигарни шикастланиш белгилари (жигар соҳасида оғриқ, “жигар” ферментлари фаоллигини ошиши) аниқланади. Углеводлар алмашинувини бузилиши ва метаболик ацидоз ривожланиши мумкин. Катта ёшдаги пациентларда жигарни шикастланиши парацетамолни 10 г дан ортиқ қабул қилинганидан сўнг, болаларда – тана вазнига 125 мг дан ортиқ қабул қилинганида ривожланади. Жигар учун парацетамолнинг токсиклигига таъсир кўрсатувчи омиллар бўлганида (“Дориларнинг ўзаро таъсири” ва “Махсус кўрсатмалар” бўлимларига қаранг) 5 г ва ундан ортиқ парацетамол қабул қилинганидан сўнг жигарни шикастланиши кузатилиши мумкин.
Дозани оғир даражада ошириб юборилган ҳолларда жигар етишмовчилиги натижасида энцефалопатия (бош мия фаолиятини бузилиши), қон кетиши, гипогликемия, ҳатто ўлим билан тугаши мумкин бўлган мия шиши ривожланиши мумкин. Ўткир тубуляр некроз билан бирга ўткир буйрак етишмовчилиги ривожланиши мумкин, унинг характерли белгилари бўлиб бел соҳасида оғриқ, гематурия (сийдикда қонни элементлари ёки эритроцитлар), протеинурия (сийдикда оқсилнинг миқдорини юқори бўлиши) ҳисобланади, бунда жигарни оғир даражадаги шикастланиши бўлмаслиги мумкин. Юрак ритмини бузилиши, панкреатит ҳоллари кузатилган. Тавсия этилган дозалардан юқори дозаларда узоқ муддат қўлланганида гепатотоксик ва нефротоксик таъсири (буйрак санчиғи, носпецифик бактериурия, интерстициал нефрит, папилляр некроз) кузатилиши мумкин.
Даволаш: дозани ошириб юборилишига гумон қилинганида, ҳатто яққол симптомлари бўлмаса ҳам, препаратни қабул қилишни тўхтатиш керак ва пациентларга зудлик билан тиббий ёрдам кўрсатиш учун касалхонага тезда олиб келиниши лозим. Парацетамолни ректал қўллаш оқибатида дозаси ошириб юборилганида меъдани ювиш ва энтеросорбентларни қабул қилиш самарасиздир. Агар парацетамол ичга қабул қилинганида доза ошириб юборилса, меъдани ювиш мумкин. Парацетамолнинг дозаси ошириб юборилганидан камида 4 соатдан кейин унинг плазмадаги концентрациясини баҳолаш керак (эртароқ олинган натижалар ишонарли эмас). Даволаш симптоматик. Парацетамолнинг дозасини ошириб юборилишини даволаш схемасига одатда жуда қисқа муддат ичида (24 соат давомида) N-ацетилцистеин антидотини (зарурат бўлганида вена ичига юбориш) қўллаш киради. Антидотнинг максимал ҳимоя таъсири доза ошириб юборилганидан сўнг биринчи 8 соат давомида таъминланади, вақт ўтиши билан антидотнинг самарадорлиги кескин пасаяди. Пациент шифохонага келишига қадар қусиш кузатилмаган бўлса, метионинни қўллаш мумкин. Қўшимча даволаш чораларини ўтказиш зарурати (кейинчалик метионинни юбориш, ацетилцистеинни вена ичига юбориш) қондаги парацетамолнинг концентрациясига, шунингдек уни қабул қилгандан сўнг ўтган вақтга қараб аниқланади. Жигар фаолиятини жиддий бузилиши бўлган пациентларни даволаш, парацетамолни қабул қилгандан сўнг 24 соатдан кейин токсикологик марказнинг мутахассислари билан бирга ёки жигар касалликларига ихтисослаштирилган бўлимларда ўтказилиши керак.
Дозани ошириб юбормаслик учун препаратни қўллашдан олдин, биргаликда ишлатиладиган бошқа препаратларда парацетамол йўқлигига ишонч ҳосил қилишингиз керак.
Парацетамолнинг дозасини ошириб юборилиши жигар етишмовчилигининг ривожланишига олиб келиши мумкин, бу жигар трансплантациясини талаб қилади ёки ўлимга олиб келади.
Глютатион миқдори паст бўлган беморларда жигар фаолиятининг бузилиши (жигар етишмовчилигининг ривожланиши) қайд этилган (масалан, кучли озиш, анорексия, тана вазни индексининг пасайиши, спиртли ичимликларни сурункали суиистеъмол қилишда).
Тавсия этилган максимал дозалар:
- тана вазни 37 кг дан кам бўлган болалар: парацетамолнинг умумий дозаси кунига 80 мг/кг дан ошмаслиги керак (“Дозанинг ошириб юборилиши” бўлимига қаранг).
- тана вазни 38 кг дан 50 кг гача бўлган болалар: парацетамолнинг умумий дозаси кунига 3 г дан ошмаслиги керак (“Дозанинг ошириб юборилиши” бўлимига қаранг).
Болалар учун Панадол препарати сорбитолни ўз ичига олади, шунинг учун уни фруктозани ўзлаштираолмаслиги бўлган беморларда қўллаш мумкин эмас.
Глутатион захиралари камайган беморларда, масалан сепсисда, парацетамол метаболик ацидоз ривожланиш хавфини ошириши мумкин.
Парацетамолни кунига 60 мг/кг дозада қабул қиладиган болаларда бошқа иситмани туширувчи восита билан комбинациялаш фақат парацетамол самарасиз бўлган тақдирда оқланган.
Препарат таркибига аллергик реакцияларни келтириб чиқарадиган азорубин бўёқ моддаси киради. Таркибида парагидроксибензоатлар (натрий метил парагидроксибензоат, натрий пропил парагидроксибензоат, натрий этил парагидроксибензоат) борлиги сабабли аллергик реакциялар (шу жумладан, кечиктирилган) ривожланиши мумкин.
QO‘LLASH BO‘YICHA YO‘RIQNOMA
PANADOL
PANADOL
Preparatning savdo nomi: Panadol
Xalqaro patentlanmagan nomi:parasetamol
Dori shakli: plyonka qobiq bilan qoplangan tabletkalar.
Preparatning tarkibi (1 tabletkaga hisoblaganda):
faol modda: parasetamol – 500 mg.
yordamchi moddalar: makkajo‘xori kraxmali, o‘ta jelatinlangan kraxmal, kaliy sorbati, povidon, talk, stearin kislotasi, triasetin, gipromelloza.
Ta‘rifi: Chetlari yassi kapsulasimon shaklli oq rangli tabletkalar. Tabletkaning bir tomonida PANADOL yozuvi, boshqa tomonida – riska bosib tushirilgan.
Farmakoterapevtik guruhi: analgetik nonarkotik vosita.
ATX kodi: N02B E01
Farmakologik xususiyatlari
Preparat og‘riq qoldiruvchi va isitmani tushiruvchi xususiyatlarga ega. Og‘riq va termoregulyasiya markazlariga ta‘sir etib, asosan markaziy nerv tizimida sikloksigenaza SOG1 va SOG2 ni bloklaydi. Yallig‘lanishga qarshi ta‘siri deyarli yo‘q. Me‘da va ichakning shilliq qavatida ta‘sirlanishni chaqirmaydi. Suv-tuz almashinuviga ta‘sir qilmaydi, chunki periferik to‘qimalarda prostaglandinlarning sinteziga ta‘sir ko‘rsatmaydi.
Farmakokinetikasi
So‘rilishi – yuqori, TCmax 0,5-2 soatdan keyin erishiladi; Cmax – 5-20 mkg/ml, plazma oqsillari bilan bog‘lanishi – 15% ni tashkil qiladi. Gemato-ensefalik to‘siq (GET) orqali o‘tadi. Emizikli ona qabul qilgan parasetamol dozasining 1% dan kamroq qismi ko‘krak sutiga o‘tadi. Parasetamolning plazmadagi samarali terapevtik konsentrasiyasiga, uni 10-15 mg/kg dozada buyurilganda erishiladi.
Jigarda metabolizmga uchraydi (90-95%): 80% glyukuron kislotasi va sulfatlar bilan kon‘yugasiyalanish reaksiyalariga kirishib, nofaol metabolitlarni hosil qiladi. 17% gidroksillanishga uchrab, 8 faol metabolitlarni hosil qiladi, ular esa o‘z navbatida glutation bilan kon‘yugasiyalanib, nofaol metabolitlarni hosil qiladi. Glutation tanqisligida ushbu metabolitlar gepatosit ferment tizimlarini bloklab, ularning nekrozini chaqirishi mumkin. Preparatning metabolizmida shuningdek CYP2E1 izofermenti ham ishtirok etadi. Yarim chiqarilish davri (T1/2) – 1-4 soat. Buyraklar orqali metabolitlar, asosan kon‘yugatlar holida chiqariladi, faqat 3% gina qismi o‘zgarmagan holda chiqariladi. Keksa yoshli bemorlarda preparatning klirensi pasayadi va yarim chiqarilish davri uzayadi.
Qo‘llanilishi
Simptomatik davolash:
Qo‘llash mumkin bo‘lmagan holatlar
Ehtiyotkorlik bilan:
Buyrak va jigar yetishmovchiligida, xavfsiz giperbilirubinemiyalarda (shu jumladan Jilber sindromida), virusli gepatitda, glyukozo-6-fosfatdegidrogenaza tanqisligida, jigarni alkogolli shikastlanishida, alkogolizmda, keksalarda, homiladorlik va laktasiya davrida ehtiyotkorlik bilan qo‘llash kerak.
Qo‘llash usuli va dozalari
Kattalar (shu jumladan keksalar): 0,5-1 g (1-2 tabletka) dan, agar zarurati bo‘lsa sutkada 4 martagacha qabul qilinadi. Qabul qilishlar orasidagi interval – kamida 4 soat, bir martalik dozani (2 tabletka) 24 soat davomida ko‘pi bilan 4 marta (8 tabletka) qabul qilish mumkin.
Bolalar (6-9 yosh): 1/2 tabletkadan, agar zarurat bo‘lsa, sutkada 3-4 martagacha qabul qilinadi. Qabul qilishlar orasidagi interval – kamida 4 soat. 6-9 yoshli bolalar uchun bir martalik maksimal dozasi – 1/2 tabletka (250 mg), maksimal sutkalik doza – 2 tabletka (1 g ).
Bolalar (9-12 yosh): 1 tabletkadan, agar zarurati bo‘lsa, sutkada 4 martagacha qabul qilinadi. Qabul qilishlar orasidagi interval – kamida 4 soat, bir martalik dozani (1 tabletka) 24 soat davomida ko‘pi bilan 4 marta (4tabletka) qabul qilish mumkin.
Preparatni shifokorning ko‘rsatmasi va kuzatuvisiz og‘riqni qoldiruvchi vosita sifatida 5 kundan ortiq va isitmani tushiruvchi vosita sifatida 3 kundan ortiq qabul qilish tavsiya etilmaydi. Sutkalik dozani va davolash davomiyligini oshirish faqat shifokor nazorati ostida bo‘lishi mumkin.
Nojo‘ya ta‘sirlari
Tavsiya etilgan dozalarda preparat odatda yaxshi o‘zlashtiriladi. Parasetamol nojo‘ya ta‘sirlarni kam chaqiradi. Ba‘zida terida toshmalar, qichishishlar, Kvinke shishi ko‘rinishidagi allergik reaksiyalar kuzatilishi mumkin. Kam hollarda – qon tizimida buzilishlar (anemiya, trombositopeniya, metgemoglobinemiya) bo‘lishi mumkin.
Yuqori dozalarda uzoq vaqt qo‘llanganida jigar va buyrak faoliyatini buzilish (buyrak sanchig‘i, nospesifik bakteruriya, interstisial nefrit, papillyar nekroz) ehtimoli oshadi va qon ko‘rsatkichlarini nazorat qilish zarur bo‘ladi.
Dozani oshirib yuborilishi
Preparatni faqat tavsiya etilgan dozalarda qabul qilish kerak.
Tavsiya etilgan doza oshirib yuborilgan hollarda, garchi Siz o‘zingizni yaxshi his qilayotgan bo‘lsangiz ham, darhol tibbiy yordamga murojaat qiling, chunki jigarni keyinroq namoyon bo‘luvchi jiddiy shikastlanish xavfi mavjud.
Kattalarda jigarni shikastlanishi parasetamolni 10 g va undan ortiq qabul qilinganda yuz berishi mumkin. Parasetamolni 5 g va undan ortiq qabul qilinganda quyidagi xavfli omillarga ega bo‘lgan pasientlarda jigarni shikastlanishiga olib kelishi mumkin:
Parasetamol bilan o‘tkir zaharlanishning belgilari bo‘lib ko‘ngil aynishi, qusish, me‘dada og‘riqlar, terlash, teri qoplamalarini oqarishi bo‘lishi mumkin. 1-2 sutkadan so‘ng jigar faoliyatini buzilishi belgilari (jigar sohasida og‘riqlar, «jigar» fermentlari faolligi oshib ketishi) aniqlanishi mumkin. Dozani oshirib yuborilishining og‘ir holatlarida tubulyar nekrozli jigar yetishmovchiligi (shu jumladan, jigarni og‘ir darajadagi shikastlanishi bo‘lmasa ham), aritmiya, pankreatit, ensefalopatiya va komatoz holat rivojlanishi mumkin. Kattalarda gepatotoksik ta‘siri parasetamolni 10 g yoki undan ko‘proq qabul qilinganda paydo bo‘ladi.
Davolash: preparatni qabul qilishni to‘xtatish va zudlik bilan shifokorga murojaat qilish kerak. Me‘dani yuvish va enterosorbentlarni (faollashtirilgan ko‘mir, polifepan) qabul qilish tavsiya etiladi; SH-guruh donatorlarini va glutation sintezini o‘tmishdoshi – metioninni preparatning dozasi oshirib yuborilgandan keyin 8-9 soat o‘tgach yuboriladi va N-asetilsisteinning dozasi parasetamolning qondagi konsentrasiyasiga, shuningdek preparat qabul qilingandan keyin o‘tgan vaqtga qarab belgilanadi. Jigar faoliyatini jiddiy buzilishlari bo‘lgan bemorlarni parasetamol qabul qilingandan 24 soatdan keyin davolash toksikologiya markazi yoki jigar kasalliklariga ixtisoslashgan bo‘lim mutaxassislari bilan hamkorlikda olib borilishi kerak.
Dorilarning o‘zaro ta‘siri
Parasetamolni va boshqa nosteroid yallig‘lanishga qarshi preparatlarni birgalikda uzoq vaqt davomida qabul qilish «analgetik» nefropatiya va buyrak papillyar nekrozini rivojlanishi, buyrak yetishmovchiligining terminal bosqichga o‘tish xavfini oshiradi. Yuqori dozalarda parasetamol va salisilatlarni uzoq vaqt davomida bir vaqtda qo‘llash buyrak yoki qovuq rakini rivojlanish xavfini oshiradi.
Diflunisal parasetamolning plazmadagi konsentrasiyasini 50% ga oshiradi, bu gepatotoksiklikni rivojlanish xavfini oshiradi.
Mielotoksik dori vositalari preparatning gematotoksik ko‘rinishlarini kuchaytiradi.
Preparat uzoq muddat qabul qilinganda bilvosita antikoagulyantlar (varfarin va boshqa kumarinlar) ning samarasini kuchaytiradi, bu qon ketishlar xavfini oshiradi. Jigarda mikrosomal oksidlanish fermentlarining induktorlari (barbituratlar, fenitoin, karbamazepin, rifampisin, zidovudin, difenin, fenitoin, etanol, flumesinol, fenilbutazon va trisiklik antidepressantlar) doza oshirib yuborilganida gepatotoksik ta‘sirini rivojlanish xavfini oshiradi. Mikrosomal oksidlanishning ingibitorlari (simetidin) gepatotoksik ta‘sir xavfini kamaytiradi.
Metoklopramid va domperidon parasetamolni so‘rilish tezligini oshiradi, kolesteramin esa kamaytiradi. Etanol o‘tkir pankreatit rivojlanishiga olib keladi.
Preparat urikozurik preparatlarning faolligini pasaytirishi mumkin.
Maxsus ko‘rsatmalar
Preparatni qabul qilishdan oldin shifokor bilan maslahatlashish kerak, agar:
Siydik kislotasi va glyukoza miqdorini aniqlash uchun qon tahlili o‘tkazilganda shifokorga preparat qabul qilayotganligingiz haqida xabar berish kerak.
JIGARNING TOKSIK SHIKASTLANISHINI OLDINI OLISH MAQSADIDA PARASETAMOL BILAN BIR VAQTDA ALKOGOLLI ICHIMLIKLAR ISTE‘MOL QILISH, SHUNINGDEK ALKOGOLNI SURUNKALI ISTE‘MOL QILISHGA MOYIL SHAXSLAR PREPARATNI QABUL QILISHLARI MUMKIN EMAS.
Chiqarilish shakli
Plyonka qobiq bilan qoplangan tabletkalar 500 mg.
6 yoki 12 tabletka saqlovchi PVX/alyumin blister.
1 yoki 2 blister (har birida 6 yoki 12 tabletkadan) qo‘llash bo‘yicha yo‘riqnomasi bilan birga karton qutiga joylashtirilgan.
Yaroqlilik muddati
5 yil.
O‘ramida ko‘rsatilgan yaroqlilik muddati tugaganidan so‘ng ishlatilmasin.
Saqlash sharoiti
25oS dan yuqori bo‘lmagan haroratda saqlansin.
Bolalar ololmaydigan joyda saqlansin.
Dorixonalardan berish tartibi
Reseptsiz.